Sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğini kavrayışı ve öğretim faaliyetlerine yansıtması

Abstract

İnsanlar toplumsal canlılardır ve toplum içinde varlığını sürdürmek için topluma uyum sağlama eğilimindedirler. Bireylerin davranışları içinde bulundukları kültüre uygun olarak doğum öncesinden başlayarak aile ve toplum tarafından atfedilmiş kriterlere göre şekillenmeye başlamaktadır. Cinsiyetler biyolojik bir durum iken, kız ve oğlan çocuklara toplumsal alana girdiklerinde sosyal çevreleriyle birlikte farklı cinsiyet rolleri yüklenmektedir. Toplumun bireye yüklediği bu cinsiyet rollerine toplumsal cinsiyet denilmektedir. Bu roller içinde bulunulan kültürün dil kalıplarından, kalıp yargılarından, geçmiş yaşam deneyimlerinden etkilenebilmektedir. Toplumsal cinsiyet rolleri ailenin ve yakın çevrenin tutumlarıyla başlamakla birlikte eğitim yoluyla sürdürülebilmektedir. Eğitim aşamasında toplumsal cinsiyet rollerinin farkındalığı eşitliğin sağlanabilmesi için bir araç olarak kullanılabilir. Bu çalışma toplumsal cinsiyet rollerinin devamı olabilecek ya da eşitliği sağlamada araç olabilecek sosyal bilgiler öğretmenlerine odaklanmaktadır. Araştırma, sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında sahip oldukları kavrayışlar ve bu kavrayışların öğretim faaliyetlerine (öğretim yöntem ve teknikleri, sınıf içi iletişim vb.) yansıtılmasını incelemektedir. Mevcut durumu ortaya çıkarmak, derinlemesine incelemek, açıklamak ve yorumlamak için nitel yöntemlerden durum çalışması tercih edilmiştir. Çalışmada sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet kavrayışlarını derinlemesine araştırabilmek için iç örneklem ve anahtar konumdaki az sayıda gönüllü bir katılımcı grubu seçilmiştir. Gönüllülerde kadın-erkek, farklı şehirlerden, yaş grubundan öğretmenler ile maksimum çeşitlilik sağlanmaya çalışılmıştır. Araştırmada 22 sosyal bilgiler öğretmeni ile görüşmeler yapılmış ve 6 öğretmenle gözlemler yürütülmüştür. Görüşmeler Seidman'ın üçlü görüşme tekniği ile yarı yapılandırılmış olarak gerçekleştirilmiştir. Gözlemler 12 hafta devam etmiştir. Verilere araştırmacı günlüğü, hikâye tamamlama etkinliği, öğretim programı ve ders kitabı incelemeleri de eklenmiştir. Görüşme, gözlem verileri ve dokümanlar bir arada düşünülerek içerik analizi ile bulgular yazılmış, 6 öğretmenin anlatı analizi bulguları ayrıca değerlendirilmiştir. Araştırma bulgularından çıkan sonuçlar, sosyal bilgiler öğretmenleri toplumsal cinsiyet meselesini eşitlik üzerinden değil ayrımcılıklar üzerinden tanımlamaktadırlar ve günlük konuşma dilinden atasözlerine, argodan nefret söylemlerine kadar dilin pek çok alanında cinsiyetçi söylemlerin olduğunda hemfikirdirler. Öğretmenlerin toplumsal cinsiyet kavrayışları yetiştikleri aile ortamından daha çok kurdukları aile ve içinde bulundukları fiziki çevre, çevrenin kültürü etkilemektedir. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğine önem verdikleri ancak öğretim faaliyetlerine yansıtamadıkları bunun deneni olarak, toplumsal cinsiyet eşitliğini konusunda yeterli bilgiye ve eğitime sahip olmadıkları, kendilerini yeterli bulmadıkları, toplumsal cinsiyet konusunu derslere taşımada kendilerini sınırlandırılmış ve kontrol altında tutuluyor hissettikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin toplumsal cinsiyet eşitliğinde geleceğe dair umutsuz oldukları, ders kitaplarına materyal olarak önem verdikleri anlaşılmıştır. Sosyal bilgiler öğretmenleri İstanbul Sözleşmesinin kadınları ve kadın haklarını koruduğu görüşünde birleşmektedirler ve sözleşmenin iptalini olumsuz olarak değerlendirmektedirler.

June 2023, pages 197 Humans are social creatures, and they tend to adapt to society in order to survive in society. They shaped their behavior following the culture in which they lived. Individuals begin to be shaped according to the criteria attributed to their gender by the family and society, starting from the prenatal period. While sex is a biological condition, when girls and boys enter the social space, they assume different gender roles in their social environment. These roles that society imposes on the individual are called gender. It can be affected by the culture's language patterns, stereotypes, and past life experiences. Gender roles start with the attitudes of the family and the immediate environment but can be sustained through education. However, awareness of gender issues can be used to achieve gender equality. This study focuses on social studies teachers, who can be a continuation of gender roles or a tool in achieving equality. The research examines the perception of social studies teachers in the context of gender equality and reflects these understandings on teaching activities (teaching methods and techniques, in-class communication, Etc.). A case study, one of the qualitative methods, was preferred to reveal, examine, explain, and interpret the current situation. In the study, it was planned to select a small sample group of volunteers in order to investigate social studies teachers' understanding of gender in depth. In the volunteers, maximum diversity was tried to be achieved with male and female teachers, teachers from different cities, genders, and age groups. The research conducted interviews with 22 social studies teachers, and observations were carried out with six teachers. The interviews were planned as semi-structured with Seidman's three-way interview technique. Observations continued for 12 weeks. The Researcher's diary, story completion activity, curriculum, and textbook reviews were also added to the data. Findings were written with content analysis by considering the interview, observation data, and documents together, and brother narrative analysis findings of 6 social studies teachers were evaluated separately. The results of the research findings show that social studies teachers define the issue of gender not through equality but through discrimination and agree that there are sexist discourses in many areas of language, from everyday speech to proverbs, from slang to hate speech. Teachers' understanding of gender affects the culture of the environment, the family they establish, and the physical environment they are in more than the family environment in which they are raised. It has been concluded that social studies teachers attach importance to gender equality but cannot reflect it in their teaching activities, that they do not have sufficient knowledge and training on gender equality, that they do not consider themselves sufficient, and that they feel limited and controlled in carrying the subject of gender to the lessons. It is understood that social studies teachers are hopeless about the future of gender equality and that they attach importance to textbooks as materials. Social studies teachers believe that the Istanbul Convention protects women and women's rights and negatively evaluates the convention's cancellation.