Toplumsal cinsiyet perspektifinden beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleri ve metaforik algılar

Abstract

Bu çalışmanın amacı beden eğitimi öğretmenlerinin, beden eğitimi dersiyle ilgili görüşlerini toplumsal cinsiyet perspektifinden tanımlamaktır. Bu amaçla; öğretmenin öğrencilerine yönelik ders içi tavır ve davranışları, spor ve okul sporcularıyla ilgili görüşleri ve öğrencilerin davranışları toplumsal cinsiyet çerçevesinde beden eğitimi öğretmenlerinin görüşleriyle tanımlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca çalışmada beden eğitimi öğretmenlerinin kız ve erkek öğrencileriyle ilgili metaforik algıları da değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma nitel bir çalışma olup, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması şeklinde planlanmıştır. Veriler bireysel görüşme yoluyla toplanarak tüm analizler nitel veri ayıklama yöntemleri ile ayrıştırılmıştır. Araştırmaya 8’i devlet, 8’i özel okulda çalışan 16 beden eğitimi öğretmeni katılmıştır, Aynı zamanda katılımcıların 8’i kadın, 8’i erkek beden eğitimi öğretmenidir. Araştırmada araştırmacı tarafından geliştirilen ve yarı yapılandırılmış sorulardan oluşturulmuş bir görüşme formu kullanılmıştır. Bu form toplamda 2 bölüm ve 18 soru bulunmaktadır. Çalışmanın bulgularına göre beden eğitimi öğretmenlerinin öğrencilerine hitap ederken genelde çocuklar, oğlum-kızım, arkadaşlar gibi cinsiyetçi olmayan hitap şekilleriyle konuştukları belirlenmiştir. Ancak konuşma esnasında, ses tonu, konuşma biçimi veya üslubunda katılımcılar çoğunluk olarak kız ve erkek öğrencilere farklı davranmak zorunda kaldıklarını belirtmişlerdir. Bu durumun da öğrencilerin toplumsal cinsiyete bağlı cinsiyet temelli davranışlarından kaynaklanmış olabileceği bulgusuna ulaşılmıştır. Beden eğitimi öğretmenlerinin ifadelerine göre kızların daha çok günümüzde popülarite açısından voleybola yöneldikleri, erkeklerin ise daha çok futbola yöneldikleri ifade edilmiştir. Öğretmenlerin bu ifadelerinin toplumsal cinsiyet perspektifinden değerlendirildiğinde, sosyal rol kuramına ilişkin kalıp yargılarla uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin kız ve erkek öğrenciler arasında herhangi bir ayrım yapmadan yatkın oldukları spor dalına göre yönlendirdikleri, bu konuda eşit davrandıkları ancak kız ve erkek öğrenciler ile çalışmanın farklılıklarına ilişkin görüş bildirdikleri görülmüştür. Başarılı sporcu imajına ait ifadeleri incelendiğinde spor branşı olarak kendi çalıştırdıkları branşlara uygun örnekler vermelerinin yanı sıra toplumsal cinsiyet perspektifinden değerlendirildiğinde de genel sporcu görünümüne odaklandıkları ve toplumsal cinsiyet açısından ayrımcı bir yapı sergilemedikleri görülmüştür. Spor branşlarını ise cinsiyetlendirdikleri ve kızlara uygun sporlar ve erkeklere uygun sporlar şeklinde bir ayrım yaptıkları belirlenmiştir. Ayrıca çalışmada beden eğitimi öğretmenlerinin kız ve erkek ö ğrencileriyle ilgili metaforik algılarına göre kız ve erkek öğrenciler için kullandıkları ifadelerde toplumsal cinsiyet şeması kuramına paralel cinsiyetçi ifadelerde bulundukları da belirlenmiştir. Sonuç olarak beden eğitimi öğretmenleri toplumsal cinsiyet açısından davranışsal ve düşünsel olarak eşitlikçi bir görüş bildirseler de kız ve erkek öğrencilerinin toplumsal cinsiyete özgü özelliklerinden kaynaklı iki farklı cinse farklı davranma gereksinimi duydukları görülmüştür. Öğretmenler sporu da cinsiyetlendirmiş ve kız ve erkek öğrencilerini metaforik olarak ifade ettiklerinde toplumsal cinsiyet şeması kuramı ve sosyal rol kuramıyla paralel olarak cinsiyetçi kavramlar kullanarak tanımladıkları belirlenmiştir.

The aim of this study is to delineate the viewpoints of physical education teachers regarding physical education lessons from a gender perspective. To achieve this, the attitudes and behaviors of teachers towards their students, their perspectives on sports and school athletes, and student behaviors have been elucidated through physical education teachers' opinions within the lens of gender. Additionally, the study sought to assess the metaphorical perceptions of physical education teachers regarding their female and male students. This qualitative study was designed as a case study employing qualitative research methods. Data were collected through individual interviews, and all analyses were segregated using qualitative data extraction techniques. 16 physical education teachers participated in the research, with 8 from state schools and 8 from private schools. The research employed an interview form composed of semi-structured questions developed by the researcher. In this form, there are 2 sections and 18 questions in total. According to the study's findings, it was observed that physical education teachers generally address their students using non-sexist terms such as kids, my son-daughter, or friends. However, participants noted that during conversations, they often felt compelled to treat female and male students differently in terms of tone, mannerisms, or speech patterns. This discrepancy appeared to stem from gender-based behaviors exhibited by the students. According to the teachers ’expressions, currently, there is a trend where females are more inclined towards volleyball, while males show more interest in football. When assessed through a gender perspective, these statements were found to align with stereotypes associated with social role theory. Despite guiding male and female students equally based on their predisposition towards particular sports branches, teachers acknowledged differences in their approach when working with male and female students. Upon examining their descriptions of the ideal athlete image, it was noted that while teachers provided examples relevant to the sports they coached, they also tended to focus on the generic athlete appearance without displaying discriminatory behavior in terms of gender. However, there was a gender-based categorization of sports, distinguishing between those suitable for females and males. Furthermore, the study revealed that physical education teachers employed gender-biased expressions, parallel to the gender schema theory, in the language they used for female and male students based on their metaphorical perceptions. Eventually, although physical education teachers express an egalitarian view behaviorally and intellectually in terms of gender, it has been observed that male and female students feel the need to treat two different genders differently due to their gender-specific characteristics. It was determined that teachers also categorized sports by gender, and when they metaphorically expressed their male and female students, they used sexist concepts parallel to gender schema theory and social role theory.