Ergenlerde Sanal Zorbalık ile İlişkili Ailesel ve Bireysel Faktörler: Ebeveyn Tutumları ve Reaktif-proaktif Saldırganlık

Abstract

Amaç: Günümüzde internete erişimin artması ve teknolojinin hızla yaygınlaşması ergenlerin sanal ortamlardaki problemli davranışları için risk oluşturmaktadır. Bu sebeple ergenlik dönemindeki gençlerin sanal zorbalık içeren davranışları üzerinde etkisi olan ailesel ve bireysel faktörleri belirlemek önemlidir. Bu çalışmanın amacı, ergenlerin sanal zorbalık yapma ya da sanal zorbalığa maruz kalma davranışları ile ilişkili olabilecek ailesel ve bireysel faktörleri incelemektir. Ailesel faktörler olarak algılanan ebeveyn davranışları, bireysel faktör olarak ise ergenlerin reaktif ve proaktif saldırganlıkları ele alınmıştır. Gereç ve Yöntem: Liseye devam eden 170 ergenden (ortalama yaş= 15,6, standart sapma= 0,8) oluşan örnekleme “Çocuk Yetiştirme Stilleri Ölçeği”, “Yenilenmiş Sanal Zorbalık Envanteri” ve “Reaktif ve Proaktif Saldırganlık Ölçeği” uygulanmıştır. Bulgular: Hiyerarşik regresyon analizinin sonuçları cinsiyet ve proaktif saldırganlığın ergenlerin sanal zorbalık yapma davranışlarını pozitif yönde anlamlı şekilde yordadığını göstermiştir. Ergenlerin sanal zorbalığa maruz kalmaları ise ebeveyn kabulü tarafından negatif yönde, proaktif saldırganlık tarafından ise pozitif yönde anlamlı olarak yordanmıştır. Sonuç: Bu çalışmanın bulguları, sanal zorbalık içeren davranışlar üzerinde reaktif saldırganlık eğilimlerinden ziyade proaktif saldırganlık eğilimlerinin önemine dikkat çekmektedir. Ayrıca ebeveyn kabulü sadece sanal zorbalığa maruz kalma üzerinde yordayıcı bir etkiye sahiptir. Araştırmamızın sonuçları ergenlik dönemindeki sanal zorbalık ile baş etmeye yönelik müdahale programlarının gerekliliğine ve bu müdahale programlarında olumlu ebeveynlik becerilerini geliştirmeye yönelik ebeveyn eğitimlerinin önemli bir yerinin olduğuna dikkat çekmektedir. Ayrıca, ergenlerin proaktif saldırgan davranışlarının önlenmesi de sanal zorbalıkla baş etme konusunda önemli görülmektedir.