Kariyer uyumunu yordamada kariyer kaygısı ve kariyer yapılandırmanın rolü: 11. sınıf ve 12. sınıf örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı, 11.sınıf ve 12.sınıf öğrencilerinin kariyer uyumunu yordamada kariyer kaygısı ve kariyer yapılandırmanın rolünü incelemektir. Araştırmanın modeli, ilişkisel tarama modelidir. Araştırma grubu, Şırnak il merkezinde Anadolu lisesi, Fen lisesi, İmam Hatip lisesi ve Sosyal Bilimler lisesinde eğitim gören 558 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma verileri Kişisel Bilgi Formu, Kariyer Uyum Ölçeği, Kariyer Kaygısı Ölçeği, ve Öğrenci Kariyer Yapılandırma Envanteri aracılığıyla toplanmıştır. Veriler, SPSS 26 paket programından yararlanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada yer alan değişkenlerin demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla bağımsız örneklem t-testi ve tek faktörlü varyans analizi (ANOVA); kariyer kaygısı ve kariyer yapılandırmanın kariyer uyumunu yordayıp yordamadığını saptamak içinse çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre kariyer uyumu cinsiyete ve akademik başarıya göre farklılaşma gösterirken, gelir düzeyine, sınıf düzeyine ve okul türüne göre farklılaşma göstermemektedir. Kariyer kaygısı demografik değişkenler arasından yalnızca cinsiyete göre farklılaşma gösterirken, kariyer yapılandırma ise yalnızca gelir düzeyine göre farklılaşma göstermektedir. Yapılan regresyon analizine göre ise kariyer kaygısının kariyer uyumunu olumsuz yönde ve anlamlı, kariyer yapılandırmanın kariyer uyumunu olumlu yönde anlamlı yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulguları alanyazındaki benzer sonuçlar ile karşılaştırılıp tartışılmıştır. Araştırmacılara ve uygulamaya yönelik önerilerde bulunulmuştur. Araştırma sonuçlarına bakılarak karşılaştırma çalışmalarının yapılabileceği ve liselerde yapılacak mesleki rehberlik faaliyetlerine yönelik önerilerde de bulunulmuştur. Araştırma sonuçlarına yönelik yapılan önerilerden birisi de kız öğrencilerin kariyer kaygısının yüksek çıkmasının olası nedenlerinin araştırılmasına yöneliktir.

The purpose of this study examines the role of career anxiety and career construction behaviors in predicting career adjustment of high school 11th grade and high school 12th grade students. The research model is the relational screening model. The research group consists of 558 students studying at Anatolian High School, Science High School, Imam Hatip High School and Social Sciences High School in Şırnak city center. The data was analyzed through Personal Information Form, Career Adaptation Scale, Career Anxiety Scale, and Student Career Configuration Inventory. The data was analyzed by using SPSS 26 package program. Independent sample t-test and one-factor analysis of variance (ANOVA) were used to determine whether the variables in the study differed according to demographic variables; multiple regression analysis was used to determine whether career anxiety and career structuring predicted career adjustment. According to the results of the study, career adaptation varies according to gender and academic achievement, but not according to income level, grade level and school type. Among the demographic variables, career anxiety differed only according to gender, while career structuring behaviors differed only according to income level. According to the regression analysis, it was concluded that career anxiety predicted career adaptation negatively and significantly, while career structuring predicted career adaptation positively and significantly. Research findings were compared and discussed with similar results in the literature. Suggestions were made for researchers and practice. Based on the research results, comparison studies can be made an suggestions have been made for vocational guidance activities to be carried out in high school. In addition, suggestions were made to ensure equal opportunity in education for high school students. One of the suggestions made regarding the research results is to investigate the possible reason for the high career anxiety of female students.