Wolfgang Borchert’in Draußen vor der Tür (Kapıların Dışında) adlı oyununda ekspresyonist eğilimler

Abstract

Bu çalışmada ‘Savaş Sonrası Alman Edebiyatı’nın önde gelen isimlerinden Wolfgang Borchert’in Draußen vor der Tür (Kapıların Dışında) adlı sıra dışı oyunu, ekspresyonizm (dışavurumculuk) akımına bağlı tiyatro anlayışı ekseninde ele alınıp analiz edilmiştir. Oyun, cephede savaşmış Beckmann isimli bir askerin yurduna geri dönüş öyküsü üzerine kuruludur. Dışavurumculuğa dayalı dil ve anlatım özelliklerini bünyesinde barındıran oyunda, savaşın hem birey hem de toplum üzerinde bıraktığı psikolojik etkiler çarpıcı bir şekilde dile getirilir. Çalışmada Alman Dışavurumculuğunun savaş sonrası oyunlara yansıma biçimini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu sebepten ötürü ilk olarak “ekspresyonizm” kavramının ne anlam ifade ettiği açıklanarak edebi bir sanat akımı olarak tiyatro alanına etkileri, karakteristik özellikleri ve önemli temsilcileri ortaya konulmuştur. Tüm bu bilgiler ışığında, savaş sonrası tiyatronun büyük ses getiren tiyatro yapıtlarından biri olan Draußen vor der Tür adlı oyunun metin odaklı çözümlemesi yapılarak ekspresyonist tarzda yazılmış dramatik bir eser olarak okumanın mümkün olup olmadığı tartışılmıştır. Genel itibariyle oyun bize savaşın ağır yükünü omuzlarında taşıyan bir askerin, evine döndüğünde artık hiçbir şeyin bıraktığı gibi kalmadığını görünce umutsuzluğa kapılışını ve kapıların dışında kalışını duyumsatmak ister. Başkahraman, tüm insani değerlerin anlamını yitirdiği bir dünyada hayatta kalmak istemez. Oyunda karşısına çıkan her insan, toplumun yozlaşmışlığını gözler önüne serer. Bir taraftan savaş gerçekliğini bizzat yaşamış bir askerin iç dünyasına tanık olurken diğer taraftan da savaş karşısında duyarsız kalan yönetimin ve toplumun eleştirisi yapılır. Çalışmanın sonuç bölümünde tüm bu düşüncelerin genel bir değerlendirilmesi yapılarak oyunda verilmek istenen mesajlar gün ışığına çıkartılmıştır.