Deneme süresindeki feshin acentenin denkleştirme istemine etkisi hakkında abad kararı üzerine düşünceler

Abstract

Acente bakımından ayrı bir öneme haiz ve uygulamada sıklıkla ihti- laf konusu olabilen denkleştirme istemi TTK m.122’de özel olarak düzen- lenmiştir. Avrupa Birliği, Alman ve İsviçre hukuklarından esinlenilerek kaleme alınmış olan hükmün temelinde yatan düşünce, acentenin çabala- rıyla oluşan müşteri portföyünden müvekkilin sözleşme sonrasında men- faat sağlamayı sürdürmesi halinde hakkaniyet gereği acenteye uygun bir karşılık verilmesidir. Denkleştirme isteminin koşulları genel olarak yasa- da belirlenmiştir. Bunlar sözleşme ilişkisinin sona ermesi, müvekkilin sözleşme sonrasında önemli menfaatler sağlamaya devam etmesi, acente- nin ücret kaybına uğraması ve denkleştirme isteminin hakkaniyete uygun olmasıdır. Ayrıca denkleştirme isteminden önceden vazgeçilemeyeceği yasada açıkça düzenlenmiştir. Böylece genellikle sözleşmenin zayıf tarafı olan acentenin müvekkil karşısında korunması amaçlanmıştır. Kuşkusuz taraflar acentelik sözleşmesini sözleşme özgürlüğü çerçevesinde diledikleri biçimde kaleme alabilirler. Bununla birlikte, uygulamada karşılaşılan bazı durumlar denkleştirme istemi yönünden tereddütleri beraberinde getirebilecek niteliktedir. Bunlardan birisi de, deneme süresinde fesih söz konusu olduğunda acentenin denkleştirme talep edip edemeyeceğidir. Mesele ABAD’ın 19 Nisan 2018 tarihli C- 645/16 sayılı kararında değerlendirilmiş olup, ortaya konulan yakla- şım hukukumuz bakımından da dikkate alınabilecek niteliktedir.