Denizli ili lise öğrencilerinde akıllı telefon bağımlılığının üstbiliş, öz şefkat ve aleksitimi ile ilişkisi

Abstract

Akıllı telefon bağımlılığı psikolojik, çevresel ve sosyal faktörlerin etiyolojide birlikte rol oynadığı düşünülen bir davranışsal bağımlılıktır. Üst biliş, öz şefkat ve aleksitiminin akıllı telefon bağımlılığı ile ilişkisini gösteren birçok çalışma mevcuttur ancak herhangi bir yaş grubunda bu üç faktörün tümüyle ilişkisini ortaya koyan bir çalışma bulunmamaktadır. Lise öğrencilerinde üst biliş, öz şefkat ve aleksitiminin akıllı telefon bağımlılığı etiyolojisindeki rolünü ortaya koyabilmek amacıyla 195 kız ve 153 erkek olan toplam 348 öğrenci çalışmaya katılmıştır. Çalışmaya katılan öğrenciler 2022-2023 eğitim öğretim yılında Denizli ili merkez ilçelerde bulunan liselerde örgün eğitime devam etmekte olan, ebeveynin ve öğrencinin çalışmaya katılmayı kabul ettiği 14-18 yaş arası bireylerden oluşmuştur. Katılımcılara Akıllı Telefon Bağımlılığı – Kısa Formu, Üst Biliş Ölçeği Çocuk ve Ergen Formu, Ergen İçin Öz Şefkat Ölçeği ve Toronto Aleksitimi Ölçeği doldurmaları istenmiştir. Bulgular akıllı telefon bağımlılığı ile üst biliş, öz şefkat ve aleksitimi arasında istatiksel olarak anlamlı bulgular elde edildiğini göstermektedir. Akıllı telefon bağımlılığı ile üstbiliş ilişkisinde üstbiliş toplam puanının ve olumsuz üst düşünceler, batıl inançlar, ceza ve sorumluluk algıları, bilişsel izleme alt ölçek puanları akıllı telefon bağımlılığı olan öğrencilerde daha yüksek olduğu, üstbiliş, olumsuz üst endişeler, batıl inanç ceza ve sorumluluk ve bilişsel izleme ile akıllı telefon bağımlılığı arasında güçlü düzeyde pozitif korelasyon olduğu saptanmıştır. Akıllı telefon bağımlılığı ile öz şefkat puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki gösterilmiştir. Aleksitimi, duyguları tanımada güçlük, duyguları söze dökmede güçlük ile akıllı telefon bağımlılığı arasında güçlü düzeyde pozitif korelasyon olduğu saptanmıştır. Sonuçlar üst biliş, öz şefkat ve aleksitiminin akıllı telefon bağımlılığı ile ilişkisi olduğunu ve akıllı telefon bağımlılığını öngörmede ve önlemeye yönelik müdahalelerde yol gösterici olabileceğini düşündürmektedir.

It is believed that the etiology of smartphone addiction involves a combination of psychological, environmental, and social factors. Many studies have established the link between smartphone addiction and metacognition, self-compassion, and alexithymia, but none have examined all three factors together in any age group. The aim of our study is to investigate the influence of metacognition, self-compassion, and alexithymia on smartphone addiction among high school students. The study involved 348 students, with 195 girls and 153 boys. The individuals involved in the research were high school students between 14 and 18 years old, enrolled in central district schools in Denizli, Türkiye during the 2022-2023 academic year, and who willingly participated with the approval of their parents. Participants completed the Smartphone Addiction - Short Form, MetaCognition Scale Child and Adolescent Form, Adolescent Self-Compassion Scale, and Toronto Alexithymia Scale. The findings reveal statistically significant links between smartphone addiction and metacognition, self-compassion, and alexithymia. Regarding the connection between metacognition and smartphone addiction; the metacognition total score and subscale scores for negative upper thoughts, superstitions, criminal-responsibility perceptions, and cognitive monitoring were found to be higher in students with smartphone addiction. Metacognition, negative upper concerns, superstition, penalty-liability, and cognitive monitoring showed a significant positive correlation with smartphone addiction. A significant link was observed between smartphone addiction and self-compassion scores, indicating a negative association. The study revealed a robust positive association between smartphone addiction and alexithymia, difficulties in emotion recognition and verbalization. The results imply that smartphone addiction can be predicted and prevented through interventions targeting metacognition, self-compassion, and alexithymia.