Sadreddînzâde Muhammed Emîn eş-Şirvânî'nin Risâle fi'l-îmân Adlı Eseri: Tahkik, tercüme ve değerlendirme

Abstract

Tezimizde XVII. yy. Osmanlı âlimlerinden Muhammed Emin eş-Şirvânî’nin (ö. 1036/1627) Risâle fi’l-îmân adlı eserinin tahkik, tercüme ve değerlendirmesini yapmaya çalıştık. İsminden de anlaşıldığı üzere risale iman bahislerini konu alan bir eserdir. Şirvânî özel olarak bu risalede iki mesele üzerinde yoğunlaşmaktadır: İmanda artma-eksilme ve imanda istisna. Şirvânî söz konusu risalenin içeriğini Enfâl sûresinin ikinci, üçüncü ve dördüncü âyetlerinden hareketle ele almaktadır. Şirvânî bu âyetler çerçevesinde kelamî açıdan kendine özgü bir anlatı sunmaktadır. Çalışmada öncelikle risalenin amacı ve yöntemine yönelik bazı bilgileri paylaştık. Bu kısımda Türkiye kütüphanelerinden elde ettiğimiz beş nüshayı tanıtmayı hedefledik. Birinci bölümümüzde müellif Şirvânî’nin hayatı, ailesi, hocaları, öğrencileri ve eserlerine dair genel bir çerçeve oluşturularak bilgiler verilmektedir. Bu bölümde diğer yüksek lisans çalışmalarından farklı bilgileri elde ederek çalışmamızın hem bilgi hem kaynakça bakımından diğerlerinden ayrı bir çalışma olması amaçlanmaktadır. İkinci bölümümüzde eserin esas nüshasının dört nüshayla mukabeleli şekilde tahkiki ve tercümesi gerçekleştirilmiştir. Son bölümde ise Şirvânî’nin dikkat çektiği kavramların ve konuların kelamî değerlendirmesi yapılarak çalışmamız tamamlanmıştır. Şirvânî’nin kullandığı kavramlar onun benimsemekte olduğu görüşü bize daha anlaşılır kılmaktadır. Nitekim onun bu risalede tasavvufî kavramları kullanmaktan sakınmadığı görülmektedir. Bununla birlikte ele aldığımız risale çerçevesinde onun itikadi mezhebini aşikâr etmediğini bu sebeple yoruma açık olduğunu belirtmemiz gerekmektedir. Eser küçük bir risale olmakla birlikte içerisinde önemli kavramları, Şirvânî’nin ilmî şahsiyetini ve onun özgün yorumlarını barındırmaktadır.

In our study, 17th. century It is aimed to analyze, translate and evaluate the Risale fî al-iman work of Muhammad Amin al-Shirwani (d. 1036/1627), one of the Ottoman scholars, and introduce it to the literature. As the name of the treatise suggests, it is a work that deals with issues of faith. Shirwani specifically explains two issues in this treatise. This treatise is a short work that covers the subjects of increase-decrease and exception in faith. The second, third and fourth verses of the Anfal Surah constitute the content of the treatise in question. Shirwani presents a unique narrative within the framework of these verses. In this study, first of all, some information is given about the purpose and method of the treatise. In the first part, information is given by creating a general framework about the life, family, teachers, students and works of the author Shirwani. In the second part, the translation of the work from Arabic to Turkish and the analysis we obtained by comparing it with four copies are included, and the study is completed by moving on to the third part, the evaluation part. The concepts used by Shirwani make the view he adopts more understandable to us. As a matter of fact, it is seen that he did not refrain from using Sufi concepts in this treatise. However, we must state that within the framework of the treatise we are considering, he does not reveal his religious sect, therefore it is open to interpretation. Although the work is a small treatise, it contains important concepts, Shirwani's scientific personality and original interpretations.