Yabancı dil olarakTürkçe öğretiminde değerlendirme görev biçimleri: Ders kitaplarındaki görünümü, öğretim elemanı ve öğrencilerin öğretici bulma durumları, öğretim ve öğrenim sürecine etkisi konusundaki algıları üzerine bir inceleme

Abstract

Bu çalışmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde değerlendirme görev biçimlerinin A1-C1 düzeyi ders kitaplarındaki sıklıklarını, öğretim elemanlarının ve öğrencilerin ders kitaplarında ve öğrenim sürecinde işe koşulan değerlendirme görev biçimlerini ne derece öğretici bulduğunu ve öğrenme sürecinde işe koşulan ölçme-değerlendirme etkinliklerinin öğretme ve öğrenme sürecine etkisine yönelik öğretim elemanı ve öğrencilerin algısını incelemektir. Çalışmada veri toplama aracı olarak ders kitaplarında yer verilen görev biçimlerini belirlemek için dil beceri alanlarına özgü “geleneksel değerlendirme görev biçimleri tanımlama form”ları, öğretim elemanlarının ve öğrencilerin değerlendirme görev biçimlerini ne derece öğretici bulduğunu belirlemek için 44 maddeden oluşan 5’li Likert biçimi sormaca, öğretim elemanları ve öğrencilerin değerlendirme etkinliklerinin etkisine yönelik algılarını belirlemek için 6 maddeden oluşan 5’li Likert biçimi sormaca kullanılmıştır. On beş ders kitabında yer verilen değerlendirme görev biçimlerinin oranları arasında anlamlı fark olup olmadığı z testi ile değerlendirilmiştir. Yapılan çözümlemeler sonucunda A1-C1 düzeyi on beş ders kitabındaki değerlendirme görev biçimlerinin dağılımının beceri alanına ve düzeye göre değişiklik gösterdiği belirlenmiştir. Ders kitaplarında en çok boşluk doldurma, eşleştirme, iki bileşenli soru, soru-yanıt, karşılıklı konuşma ve bölümce/deneme yazma görev biçimlerine yer verildiği görülmüştür. Öte yandan ders kitaplarında sözel çıkartmalı işlem, harf/seslem silmeli çıkartmalı işlem, dinlerken yazma, görsel oluşturma, çıkartmalı işlem, karar verme, dinledikten sonra anımsadıklarını küme olarak yazma, dinledikten sonra anımsadıklarını vii yazma, dilekçe yazma, yazanak yazma ve çeviri değerlendirme görev biçimlerine yer verilmediği belirlenmiştir. Öğretim elemanları ve öğrencilerin karşılıklı konuşma değerlendirme görev biçimini çok öğretici, sözel çıkartmalı işlem, harf/seslem silmeli çıkartmalı işlem, gereksiz sözcükleri silme ve denetim dizelgeleri görev biçimlerini orta derecede öğretici bulduğu görülmüştür. Öğretim elemanı ve öğrencilerin sınavların öğretme ve öğrenmenin içeriğini, yöntemini, öğrencilerin nasıl öğrendiğini, ne öğrendiğini, öğrenme oranını, sırasını, öğrenme derecesini ve derinliğini etkilediğini düşündükleri görülmüştür. Öğretim elemanlarının en çok sınavların öğretme ve öğrenmenin içeriğine, yöntemine vb. yönelik tutumları etkilediğine, öğrencilerin ise sınavların nasıl öğrendiğini etkilediğine katıldıkları görülmüştür.

The aim of this study is to examine the frequency of assessment task formats in A1-C1 level text books in teaching Turkish as a foreign language, the extend to which instructors and students find the assessment task formats used in the textbooks and in the learning process instructive, and the perceptions of instructors and students regarding the effect of assessment and evaluation activities on teaching and learning process. As data collection tools, “traditional assessment task format identification forms” specific to language skill areas were used to identify the task formats in the text books, a 5-point Likert questionnaire consisting of 44 items was used to determine the extend to which instructors and students found the assessment task formats instructive and a 5-point Likert questionnaire consisting of 6 items was used to determine the perceptions of instructors and students about the effect of assessment activities. The z-test was used to determine whether there was a significant difference between the ratios of the assessment task formats in the fifteen books. As a result of the analysis, it was determined that the distribution of assessment task formats in the fifteen books in A1-C1 level varied according to the skill area and level. It was observed that the most common assessment formats in the textbooks were fill-in-the blank, matching, dichotomous items, question and answer, dialogue, writing a paragraph/essay. On the other hand, it was found that the textbooks did not include aural cloze test, C-test, dictation, creating visuals, cloze test, decision making, dicto-gloss, dicto-comp, writing a petition, writing a letter, and translation assessment task formats. It was observed that instructors and students found the task format of dialogue very instructive, while they found aural cloze test, c-test, cloze elide and control checklists moderately instructive. It was observed that ix instructors and students perceive that exams influence the content and methods of teaching and learning as well as how students learn, what they learn, the rate, order, degree and depth of their learning. It was observed that instructors mostly agreed that exams affect attitudes towards the content, method etc. of teaching and learning, while students agreed that exams affect how they learn.