Geç Roma dönemi’nde Lykos vadisi kentlerinde opus sectile tekniğinin kullanımı

Abstract

Batı Anadolu Bölgesi’nde yer alan Lykos Vadisi, Ege, Akdeniz ve İç Anadolu’yu birbirine bağlayan konumu, buna bağlı olarak gelişen ticaret ağları, elverişli iklim koşulları, verimli toprakları ve su kaynaklarına yakınlığı nedeniyle insanlar için cazip bir yaşam alanı olmuştur. Vadinin kuzeyindeki Hierapolis, güneyindeki Laodikeia ve kuzeybatısındaki Tripolis Antik Kentleri çağlar boyunca farklı uygarlıklara ve kültürlere ev sahipliği yapmıştır. Lykos Vadisi’ndeki Hierapolis, Laodikeia ve Tripolis Antik Kentlerinin önemli yapılarının zeminlerinde çeşitli geometrik desenli opus sectile döşemeler karşımıza çıkmaktadır. Kentlerdeki opus sectile döşemeli paneller üç ana başlık altında incelenebilir. Bunlar geometrik şekillerin kompozisyonuna göre gruplandırılmıştır. Gruplardan ilki tek motiften oluşan plakaların bitişik olarak bir araya getirilmesinden meydana gelen basit geometrik panellerdir. İkinci grup birbirinden farklı şekilde kesilmiş olan iki veya üç plakanın bir araya getirilmesiyle oluşturulan kompozit panellerdir. Üçüncü grup ise panel merkezine yerleştirilen bir plakanın etrafına ikinci gruptaki kompozit panellerin eklenmesiyle oluşturulan merkezi ekli kompozit panellerdir. Bahsedilen döşemeler genellikle kentlerdeki sivil yapılar, kamu yapıları ve dini yapıların zeminlerinde görülmektedir. Sivil yapılara örnekler; Hierapolis İon Başlıklı Ev, Boyalı Yazıt Evi, Laodikeia A Evi ve Kiliseli Peristylli Ev olarak sıralanmaktadır. Kamu yapılarına örnekler; Hierapolis Güney Roma Hamamı, Laodikeia Suriye ve Stadyum Caddesi Portikleri, Merkezi Agora, Tripolis Agorası ve Kutsal Alan/Devlet Agorasıdır. Dini yapılara örnekler ise Hierapolis Aziz Philippus Kilisesi, Katedral Kilise, Hamam- Kilise, Laodikeia Kilisesi ve Merkezi Kilise olarak gösterilebilir.

The Lycus Valley, located in Western Anatolia, has been an attractive living space for people due to its location connecting the Aegean, Mediterranean and Central Anatolia, the trade networks that developed accordingly, favourable climatic conditions, fertile soils and proximity to water resources. Hierapolis in the north of the valley, Laodikeia in the south and the ancient city of Tripolis in the northwest have hosted different civilisations and cultures throughout the ages. On the floors of the important buildings of the ancient cities of Hierapolis, Laodikeia and Tripolis in the Lycus Valley, opus sectile tiles with various geometric patterns can be seen. The opus sectile panels in the cities are analysed under three main headings. They are grouped according to the composition of geometric shapes. The first group is the simple geometric panels consisting of plates of single motifs brought together contiguously. The second group is composite panels formed by combining two or three plates cut in different ways. The third group is the composite panels with central attachment, which are formed by adding composite panels from the second group around a plate placed in the centre of the panel. These floors are generally seen on the floors of civil buildings, public buildings and religious buildings in the city. Examples of civil buildings are Hierapolis Ion Cap House, Painted Inscription House, Laodikeia A House and Church Period House. Examples of public buildings are the South Roman Bath of Hierapolis, the porticos of the Syrian and Stadium Streets of Laodikeia, the Central Agora, the Tripolis Agora and the Sanctuary/State Agora. The examples of religious buildings are St. Philippus Church of Hierapolis, Cathedral Church, Bath-Church, Laodikeia Church and Central Church.