Çocukluk çağı fonksiyonel gastrointestinal sistem hastalıklarında konjenital sükraz izomaltaz eksikliğinin değerlendirilmesi

Abstract

Disakkaridazlar, bağırsak fırçamsı kenarda bulunan hidrolaz enzimleridir. Sükraz, sükrozun glikoz ve fruktoza parçalanmasından sorumludur. Sükroz, şeftali ve muz gibi taze meyvelerde, kurabiye ve çikolata gibi tatlılarda bulunur. Disakkaridaz enzimlerin herhangi birindeki eksiklik, bu gıdaların tolere edilememesine neden olarak, dispepsi, şişkinlik ve karın ağrısına yol açabilir. Fonksiyonel Gastrointestinal Sistem Hastalıkları (FGİH) biyokimyasal ve yapısal anormalliklerle açıklanamayan, sıklıkla motor, somatik, otonom ve duygusal gelişime bağlı kronik ve tekrarlayıcı semptomları içeren bir hastalık grubudur. Konjenital veya primer sükraz izomaltaz eksikliği (KSİE), sükraz-izomaltaz (Sİ) genindeki mutasyonların neden olduğu kalıtsal bir enzim eksikliği olup, otozomal resesif geçişlidir, homozigot veya heterozigot mutasyonlar tanımlanmıştır. Gen fonksiyonunun çeşitli yönlerini etkileyen geniş bir enzimatik aktivite ve klinik yelpazeye sahip çoklu fenotiplerle sonuçlanan 40’tan fazla patojenik mutasyon tanımlanmıştır. Önceki çalışmalarda KSİE’nin sıklığı Avrupa’da %0,05-0,2 iken günümüzde %2-9 arasındadır. Gerçek prevalansı ise, terminolojideki farklılıklar, belirsiz performans özelliklerine sahip çeşitli tanı yöntemleri, geniş fenotipik değişkenliğe sahip çoklu genomik anormalliklerin varlığı, yakınmaların diğer gastrointestinal bozukluklarla örtüşmesi ve epidemiyolojik verilerin eksikliği gibi nedenlerden dolayı net bilinmemektedir. Disakkaridaz eksikliklerini teşhis etmek için nefes testleri, genetik testler ve enzimin çeşitli formülasyonlarının oral olarak denenmesi gibi yöntemler kullanılmıştır. Tanıda altın standart endoskopik biyopsi örneğinde disakkaridaz düzeyi bakmaktır. Ancak invaziv bir işlemdir. Güncel tanı yöntemi ise sükraz izomaltaz gen mutasyon ekzon analizi yapmaktır. Çalışmamızın amacı, FGİH semptomları ile başvuran hastalarda KSİE sıklığını değerlendirmek, mutasyonu pozitif saptanan hastalarda klinik yakınmaları değerlendirmek, tedavi başlanan hastalarda tedavinin yaşam kalitesi üzerine etkisini değerlendirmektir. Çalışmamız Pamukkale Üniversitesi Çocuk Gastroenteroloji polikliniğinde yapılan tek merkezli, kesitsel ve prospektif bir çalışmadır. Çalışmamıza Mayıs 2022-Ocak 2023 tarihleri arasında Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Gastroenteroloji polikliniğine FGİH semptomları ile başvuran 0 -18 yaş hastalar alındı. Çalışmaya dahil edilen tüm hastaların başvuru yakınmaları kaydedildi ve Roma IV kriterlerine göre FGİH tanıları belirlendi. Öykü, fizik muayene, kan ve dışkı tetkikleri yapılarak enfeksiyöz ishal, çölyak hastalığı, inflamatuar bağırsak hastalığı, besin alerjileri gibi hastalıklar dışlandı. Altta yatan organik etyolojiyi değerlendirmek için yapılan tetkikler sırasında EDTA’lı tüpe 2 ml kan ayrılarak tüm hastalarda KSİE mutasyon analizi çalışıldı. Mutasyonu pozitif saptanan, FGİH’e yönelik tedaviden fayda görmeyen, sükroz kısıtlı diyet uygulayıp diyetten fayda gören hastalar için Sağlık Bakanlığı’na ilaç (Sakrosidaz) başvurusu yapıldı. Başvurusu onaylanan hastalara sakrosidaz enzim replasman tedavisi başlandı. Tedaviye yanıtı değerlendirmek adına tedavi öncesinde ve tedavi sonrası 2. haftada Çocuklar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği 4.0 (ÇİYKÖ-Pediatric Quality of Life Inventory – PedsQL 4.0) (Ek-1) uygulandı. Çalışmaya dahil edilen 290 hastanın tamamında mutasyon analizi çalışılmış olup 17 (%5,9) hastada KSİE mutasyonu tespit edildi. Toplam 290 hastadan 119 (%41)’u karın ağrısı yakınması ile başvurdu. En sık başvuru yakınması karın ağrısıydı. Roma IV kriterlerine göre 110 (%37,9) hasta fonksiyonel karın ağrısı, 59 (%20,3) hasta irritable bağırsak sendromu (İBS), 42 (%14,5) hasta fonksiyonel dispepsi, 35 (%12,1) hasta fonksiyonel ishal, 20 (%6,9) hasta fonksiyonel kusma tanıları aldı. Karın ağrısı yakınması ile başvuran 119 hastadan 7 (%5,8)’sinde; ishal yakınması ile başvuran 35 hastanın 2 (%5,7)’sinde; İBS semptomlarıyla başvuran 59 hastadan 6 (%10,1)’sında; kusma yakınmasıyla başvuran 21 hastadan 1 (%4,7)’inde mutasyon tespit edildi. Mutasyonların hepsi heterozigot mutasyon olup homozigot mutasyon saptanmadı. Çalışmaya dahil edilen hastalardan 34 (%11,7)’üne üst gastrointestinal (GİS) endoskopi yapıldı. Bu hastalardan 3’ünde mutasyon saptandı. Mutasyon saptanan toplam 17 hastadan 5’ine sakrosidaz enzim tedavisi başlandı. Tedavi öncesi ve tedaviden 2 hafta sonra PedsQL 4.0 Yaşam Kalite Ölçeği uygulandı. Tedavi alan tüm hastaların toplam skorlarında iyileşme olduğu gözlendi. XIV Disakkaridaz eksiklikleri çocuklarda düşünülenden daha yaygındır. FGİH yakınmaları ile başvuran hastalarda mutlaka KSİE akılda tutulmalıdır. Karın ağrısı, hazımsızlık veya ishal yakınmaları nedeniyle endoskopi yapılan pediatrik hastalar için enzim testinin dahil edilmesine yönelik kılavuzlar, uygulamada bir değişikliğe ve zamanında tanıya olanak sağlayabilir. Gelecekte bu eksikliklerden sorumlu çeşitli mutasyonları keşfetmek için genetik testler daha yaygın olarak kullanılabilir. İşlevsel bozuklukları olan hastaların teşhis edilmesi ve ardından tedavi gereksinimini belirlemek için bir protokol geliştirmek adına daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Disaccharidases are hydrolase enzymes located in the intestinal brush border. Sucrase is responsible for the breakdown of sucrose into glucose and fructose. Sucrose is found in fresh fruits such as peaches and bananas and in sweets such as cookies and chocolate. Deficiencies in any of the disaccharidase enzymes can cause intolerance to these foods, leading to dyspepsia, bloating, and abdominal pain. Functional Gastrointestinal System Disorders (FGID) are a group of diseases that cannot be explained by biochemical and structural abnormalities and frequently include chronic and recurrent symptoms related to motor, somatic, autonomic, and emotional development. Congenital (Primary) Sucrase Isomaltase Deficiency (CSIE) is an inherited enzyme deficiency caused by mutations in the sucrase isomaltase (SI) gene. It is inherited as an autosomal recessive; homozygous or heterozygous mutations have been identified. More than 40 pathogenic mutations have been identified, affecting various aspects of gene function, resulting in multiple phenotypes with a wide range of enzymatic activities and clinical spectrum. While the frequency of CSIE was previously 0.05-0.2% in Europe, it is now known to be 2-9%. The true prevalence of CSIE is not clearly known due to differences in terminology, various diagnostic methods with unclear performance characteristics, the presence of multiple genomic abnormalities with wide phenotypic variability, overlap of complaints with other gastrointestinal disorders, and lack of epidemiological data. Methods such as breath tests, genetic testing, and oral testing of various formulations of the enzyme have been used to diagnose disaccharidase deficiencies. The gold standard in diagnosis is to check the disaccharidase level in the endoscopic biopsy sample. However, this is an invasive procedure. The current diagnostic method is to perform sucrase isomaltase gene mutation exon analysis. The aim of our study is to evaluate the frequency of CSIE in patients presenting with FGID symptoms, to assess the clinical complaints in patients with positive mutations, and to evaluate the effect of treatment on the quality of life in patients for whom treatment is initiated. Patients aged 0 to 18 years who applied to Pamukkale University Faculty of Medicine Hospital Pediatric Gastroenterology outpatient clinic with FGID symptoms between May 2022 and January 2023 were included in our study. Our study is a single-center, cross-sectional, and prospective study conducted at Pamukkale University Pediatric Gastroenterology outpatient clinic. The presenting complaints of all patients included in the study were recorded, and FGID diagnoses were determined according to the Rome IV criteria. Diseases such as infectious diarrhea, celiac disease, inflammatory bowel disease, and food allergies were excluded by performing history, physical examination, blood, and stool tests. During the examinations to evaluate the underlying organic etiology, 2 ml of blood was allocated to the EDTA tube, and CSIE mutation analysis was performed in all patients. An application for medication (Sacrosidase) was made to the Ministry of Health for patients whose mutation was detected positive, who did not benefit from treatment for FGID, and who followed a sucrose-restricted diet and benefited from the diet. Sacrosidase enzyme replacement therapy was started in patients whose applications were approved. In order to evaluate the response to treatment, the Pediatric Quality of Life Inventory 4.0 (PedsQL 4.0) (Appendix-1) was applied before the treatment and at the 2nd week after the treatment. Mutation analysis was performed on all 290 patients included in the study, revealing CSIE mutation in 17 (5.9%) patients. Among the cohort, 119 (41%) patients presented with abdominal pain, which emerged as the most common complaint. According to the Rome IV criteria, diagnoses comprised 110 (37.9%) patients with functional abdominal pain, 59 (20.3%) with Irritable Bowel Syndrome (IBS), 42 (14.5%) with functional dyspepsia, 35 (12.1%) with functional diarrhea, and 20 (6.9%) with functional vomiting. Mutations were detected in 7 (5.8%) of the 119 patients presenting with abdominal pain, 2 (5.7%) of the 35 patients with diarrhea, and 6 (10.1%) of the 59 patients with IBS symptoms. Additionally, 1 (4.7%) mutation was found among the 21 patients presenting with vomiting. Heterozygous mutations were detected in all positive cases, with no instances of homozygosity XVII observed. Endoscopy was performed in 34 (11.7%) patients, with positive mutation detected in 3 of these cases. Sacrosidase enzyme treatment was initiated in 5 of the 17 positive patients. The PedsQL 4.0 Quality of Life Scale was administered before and 2 weeks after treatment, revealing an improvement in total scores across all patients. Disaccharidase deficiencies are more prevalent in children than previously believed. CSIE should be considered in patients presenting with FGID complaints. Guidelines advocating for enzyme testing inclusion in the pediatric endoscopy procedure for abdominal pain, indigestion, or diarrhea may alter practice and facilitate early diagnosis. Future utilization of genetic testing may unveil diverse mutations responsible for these deficiencies. Further research is imperative to establish a diagnostic protocol for identifying patients with functional impairments and determining subsequent treatment needs.