Okul yöneticilerinin örgütsel sinizm tutumları ile yenilikçilik becerileri arasındaki ilişkide psikolojik sağlamlığın aracılık rolünün incelenmesi

Abstract

Bu araştırmada, psikolojik sağlamlığın örgütsel sinizm tutumları ve yenilikçilik becerileri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Araştırmada yer alan değişkenlerin literatürdeki alt faktörlerinin ortak değerleri tespit edilmeye çalışılmış ve bu üç kavramı birlikte ele alan literatürdeki az sayıda çalışmaya katkı sunulmaya çalışılmıştır. Bu araştırma, eğitim yöneticilerine yönelik olarak psikolojik sağlamlık, örgütsel sinizm ve yenilikçilik becerileri değişkenlerini birlikte inceleyen Türkiye'deki öncü araştırmalardan birisi olacaktır. Betimsel tarama ve ilişkisel tarama modelinde tasarlanan çalışmada, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında çeşitli kurumlarda görev yapmakta olan 360 katılımcıya ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında, katılımcıların görüşleri Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, Örgütsel Sinizm Ölçeği ve Yenilikçilik Becerileri Ölçeği aracılığıyla elde edilmiştir. Verilerin analizinde SPSS ve AMOS programları kullanılmıştır. Verilere, doğrulayıcı faktör analizi (DFA), Pearson korelasyon katsayısı, betimsel istatistikler ve yapısal eşitlik modellemesi (YEM) analizleri uygulanmıştır. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgulara göre, katılımcıların psikolojik sağlamlık algılarının yüksek düzeyde, örgütsel sinizm algılarının düşük düzeyde ve yenilikçilik becerileri algılarının orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında, psikolojik sağlamlık, örgütsel sinizm tutumları ve yenilikçilik becerileri değişkenleri cinsiyet, yaş, çalıştığı kurum, görevi, eğitim durumu ve çocuk sahipliği gibi demografik değişkenler açısından incelenmiştir. Genel olarak yapılan analizler sonucunda lise branşında çalışan okul yöneticileri ile ortaokul ve ilkokul branşında çalışan yöneticilerinin psikolojik sağlamlıklarının farklı alt faktörleri ön plana çıkardığı görülmüştür kültürel bağlamda lise öğretmenleri daha yüksek bir psikolojik sağlamlık algısına sahiptir. 58+ yaş grubunda yer alan eğitim yöneticilerinin yeniliğe karşı daha çok direnç gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır. Psikolojik sağlamlığın hem örgütsel sinizm tutumları hem de yenilikçilik becerileri üzerindeki etkileri göz önüne alındığında, eğitim örgütlerinde psikolojik sağlamlığı artırıcı müdahaleler önemlidir. Araştırmada yapılan analiz ve elde edilen bulgulara göre Denizli ili merkez ilçelerinde eğitim yöneticilerinin örgütsel sinizm tutumları ile yenilikçilik becerileri arasındaki ilişki negatif yönde -2,88 olarak hesaplanmış ve bunun -2,57'sinin psikolojik sağlamlık algısı üzerinden dolaylı etkisi olduğu görülmüştür. Örgütsel sinizm tutumlarının yüksek olduğu yöneticilere yönelik olarak uygulanacak psikolojik sağlamlık konusunda destekler onların hem örgütsel sinizm tutumlarını hem de yenilikçilik karşısındaki algılarını olumlu yönde etkileyeceği sonucuna ulaşılmıştır.

In this study, the effects of psychological resilience on organisational cynicism attitudes and innovativeness skills were examined. The common values of the sub-factors of the variables in the literature were tried to be determined and it was tried to contribute to the few studies in the literature that address these three concepts together. This research will be one of the pioneering studies in Turkey that examines the variables of psychological resilience, organisational cynicism and innovativeness skills together for educational administrators. In the study designed in descriptive screening and relational screening model, 360 participants working in various institutions in the 2023-2024 academic year were reached. Within the scope of the study, the opinions of the participants were obtained through the Psychological Resilience Scale, the Organisational Cynicism Scale and the Innovation Skills Scale. SPSS and AMOS programmes were used to analyse the data. Confirmatory factor analysis (CFA), Pearson correlation coefficient, descriptive statistics and structural equation modelling (SEM) analyses were applied to the data. According to the findings of the research, it was determined that the participants' perceptions of psychological resilience were at high level, their perceptions of organisational cynicism were at low level and their perceptions of innovation skills were at medium level. Within the scope of the research, psychological resilience, organisational cynicism attitudes and innovativeness skills variables were examined in terms of demographic variables such as gender, age, institution, position, educational status and having children. In general, as a result of the analyses, it was seen that the psychological resilience of school administrators working in the high school branch and those working in the secondary and primary school branches highlighted different sub-factors. It was concluded that educational administrators in the 58+ age group showed more resistance to innovation. Considering the effects of psychological resilience on both organisational cynicism attitudes and innovation skills, interventions to increase psychological resilience in educational organisations are important. According to the analysis and findings of the study, the relationship between organisational cynicism attitudes and innovation skills of educational administrators in the central districts of Denizli province was calculated as -2,88 in the negative direction and -2,57 of this was found to have an indirect effect through the perception of psychological resilience. It was concluded that the support for psychological resilience to be applied to administrators with high organisational cynicism attitudes will positively affect both their organisational cynicism attitudes and their perceptions of innovativeness.