Farklı gelir düzeylerinde ülke grupları için linder hipotezi sınaması: Bir çekim modeli uygulaması

Abstract

Klasik dış ticaret teorileri dış ticareti açıklarken genellikle ülkelerin sahip olduğu üretim faktörlerine odaklanırken, 1970’li yıllardan itibaren geliştirilen teoriler, dış ticarette talep faktörünün önemini vurgulamaktadır. Bu kapsamda, Linder Hipotezi olarak da adlandırılan Tercihlerde Benzerlik Teorisi modern dış ticaret teorileri içinde önemli bir yere sahiptir. Linder hipotezi, benzer tüketici taleplerine sahip ülkeler arasında dış ticaretin daha yoğun olacağını savunmaktadır. Bu hipotez, özellikle sanayi ürünleri ticaretinde benzer taleplerin önemini vurgular. Bu tez çalışmasının amacı temel olarak, uluslararası ticareti belirleyen faktörlerin ülkelerin gelir düzeylerine göre nasıl değiştiğinin incelenmesi ve Linder Hipotezinin geçerliliğinin farlı gelir düzeyindeki ülkeler için sınanmasıdır. Çalışmada, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerden oluşan 66 ülkenin 1990-2021 dönemini kapsayan geniş bir panel veri seti kullanılmıştır. İhracat ve ithalat denklemleri GSYİH ve uzaklık gibi standart değişkenler yanında reel döviz kuru ve Linder değişkeni ile genişletilmiş çekim modeli kullanılarak tahmin edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre ülkelerin GSYİH’leri ile dış ticaretleri arasında pozitif bir ilişki gözlemlenirken reel döviz kurundaki artışın dış ticareti azaltıcı etki yaptığı görülmüştür. Linder hipotezinin test edilmesi için modele dahil edilen Linder değişkeni katsayısı incelendiğinde tüm ülke grubu ve üst orta gelir grubu ile yüksek gelir grubu ülkeleri için hipotezi destekleyen sonuçlar elde edilmiştir. Bu bulguya göre yüksek ve üst-orta gelir düzeyine sahip ülkeler daha çok benzer gelir seviyesine sahip ülkeler ile ticaret yapma eğilimindedir. Diğer yandan alt-orta gelir grubu için yapılan tahminlerde Linder değişkeni istatistiksel olarak anlamsız bulunmuştur. Alt-orta gelir grubundaki düşük gelirli ülkeler için Linder hipotezinin geçerliliğinden söz edilememektedir.

While traditional international trade theories focus on countries’ factors of production to explain foreign trade, new theories developed since the 1970s emphasize the importance of demand. In this context, the Linder Hypothesis, also referred to as the Theory of Similar Preferences, takes an important place within modern theories. The Linder Hypothesis posits that trade will be more intense among countries with similar consumer demands. This hypothesis highlights the importance of similar demands. The aim of this thesis is to examine how the factors determining international trade vary according to countries’ income levels and to test the validity of the Linder Hypothesis for countries with different incomes. The study employs panel data comprising 66 countries for the 1990-2021 period. Export and import equations are estimated using a gravity model augmented with the real exchange rate, Linder variable, and traditional gravity variables such as GDP and distance. According to the findings, a positive relationship between countries' GDP and their trade has been observed, while an increase in the real exchange rate has a negative effect on trade. The findings support the Linder hypothesis for the whole data set, as well as for upper-middle-income and high-income group. This implies that these countries tend to trade more with countries that have similar income levels. On the other hand, Linder variable is not found to be statistically significant for lower-middle income country group implying that the Linder hypothesis does not hold for these countries