Yazım Kılavuzunu Niçin Kullanırız?

Abstract

Bu çalışmada “yazım kılavuzu” kavramı ele alınarak “Bir dil için yazım kılavuzu ne anlama gelir? Yazım kılavuzu hangi bilgileri içerir? Yazım kılavuzu kullanmak ne gibi yararlar sağlar? Yazım kılavuzu kullanmak, yazımla ile ilgili bütün sorunları çözer mi? Yazma sürecinde karşılaşılan sorunlar nelerdir? Yazım sorunları nelerden kaynaklanır?” gibi konular Türkçenin yazım geçmişi çerçevesinde incelenecektir. “Yazı sorunu”, Arap alfabesi bırakılıp Türk dilinin kendi gereksinimlerine göre oluşturulan Latin kökenli Türk alfabesi kabul edildikten sonra büyük ölçüde çözülmüştür. Ancak yeni alfabe kendine özgü yeni yazım sorunları çıkarmıştır. Yeni yazı, dilin bütün seslerini karşılamaya çalışan bu düzenekle sözcüklerin yazımını dönemin canlı konuşma dilinden yola çıkarak oluşturmayı amaçlamıştır. Bunun için İstanbul konuşma diline uyularak bir yazım kılavuzu hazırlanması düşünülmüştür. İlk yazım kılavuzu olan “İmlâ Lûgati”, 1928 yılında Dil Encümeni tarafından bu amaçla hazırlanmıştır. Yazım sorunları, alıntılardan kaynaklanan yazım sorunları ve Türkçe sözcüklerden kaynaklanan yazım sorunları biçiminde ele alınabilir. Arapça ve Farsça alıntı sözcüklerden kaynaklanan sorunların en önemlileri “düzeltme işaretinin kullanımı” ve “hemzeli ve ayınlı sözcüklerin yazımı”dır. Türkçeden kaynaklanan sorunlar ise “birleşik sözcüklerin yazımı” ve “kesme işaretinin kullanımı” olarak belirlenebilir. Yazımın amacı, bir dilin sözcüklerini yazı ile ifade ederken bir düzen getirmesidir. Bu amacın gerçekleşmesi için birinci ilke, harflerini ve sözcüklerini öz kaynaklarından kendi ihtiyacına göre belirlemesi; ikinci ilke, söyleyişin yazıya geçirilmesi; üçüncü ilke, açık, anlaşılır, kolay uygulanır bir yazım kılavuzu ortaya konmasıdır. Yazımın başarılı olması, bu üç ilkenin gerçekleştirilmesine bağlıdır.