Madde kullanım bozukluğu tanısı olan erişkin hastalarda yürütücü işlevler ve sosyal biliş

Abstract

Eroin ve metamfetamin kullanımının bireylerin sosyal yaşamlarında kalıcı etkileri olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada madde (eroin-metamfetamin) kullanımı olan hastalarda yürütücü işlevler ve sosyal bilişte sağlıklı kontrollere göre bozulmaların olup olmadığının ve izlemde remisyon süresi ile ilişkili faktörlerin belirlenmesini amaçladık. Çalışmamız Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi AMATEM polikliniğinde ve AMATEM servisinde tedavi gören ve çalışmaya katılmayı kabul eden, DSM-5’e göre metamfetamin kullanım bozukluğu (MKB) tanısı alan 35 hasta, Eroin kullanım bozukluğu (EKB) tanısı alan 38 hasta ve madde kullanım bozukluğu tanısı olmayan 30 sağlıklı kontrol (K) ile yapılmıştır. Katılımcılara sosyodemografik veri formu, Hamilton Anksiyete Ölçeği (HAMA), Hamilton Depresyon Ölçeği (HAMD), Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Ölçeği (ASRS), Barratt Dürtüsellik Ölçeği (BDÖ), Çocukluk Çağı Travmaları Ölçeği (ÇÇTÖ) uygulanmıştır. Yürütücü işlevleri değerlendirmek için nöropsikolojik test olarak Stroop Testi (ST), Wisconsin Testi (WT), Go/NoGo Testi ve sosyal biliş için Gözlerden Zihin Okuma Testi (GZOT) uygulanmıştır. Hastaların testleri ve ölçekleri yapıldıktan üç ay sonra erken remisyon durumları değerlendirilmiştir. Sosyodemografik veriler, başlangıçta yapılan ölçek ve testlerin remisyonda olan ve olmayan hasta grubunda değerlendirilmesi yapılmıştır. Gruplar cinsiyet açısından değerlendirildiğinde; EG’ de %89,5; MF’ de %82,9; K’ de %86,7 oranında erkek saptandı (p>0,05). Çalışmaya dahil edilen katılımcıların medeni durumda, yaşanılan bölgede, çalışma durumunda, sigara kullanımında ve eğitim durumunda gruplar arası istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulundu. (sırası ile p=0,043; p=0,004; p<0,0001; p<0,0001; p<0,0001). Hamilton anksiyete ve depresyon değerlendirme ölçeğinde EKB ve MKB skorları K’ye göre anlamlı şekilde yüksekti (p<0,050). Çalışmamızda kullandığımız ölçekler olan ÇÇTÖ, BDÖ ve ASRS ölçeklerinde toplam puanlar EKB ve MKB grubunda K’e göre anlamlı şekilde xii yüksekti (sırası ile p<0,0001; p<0,050; p<0,050). VST ile gruplar arasında anlamlı ilişki saptanmadı. Wisconsin kart eşleme ve Go/No Go testinde EKB ve MKB skorları K’ye göre anlamlı şekilde yüksek bulundu (p<0,050). Sosyal Biliş Testin olan GZOT de ise EKB ve MKB skorları K’ye göre anlamlı şekilde yüksekti (p<0,050). Erken remisyon durumu bakımından gruplar arasında ölçeklere göre anlamlı farklılık saptanmadı. Üç ay remisyonda kalabilme MKB grubu ile EKB grubu arasında anlamlı olarak farklılık gösterdi, MKB grubunda erken remisyon oranları daha düşüktü. (p=0,005). Yapılan VST testi partC/D (yüksek enterferans duyarlılığı) ise erken remisyonda olmayan madde kullanıcılarında, olanlara göre anlamlı yüksek bulundu. (p=0,040). Sonuç olarak eroin ve metamfetamin kullanım bozukluğu bulunan kişilerin sosyal biliş ve yürütücü işlevlerinde sağlıklı bireylere göre daha düşük performans gösterdiğini saptadık. Erken remisyon durumunda kullanılan madde türünün etkili olduğu, metamfetamin kullanıcılarının daha az erken remisyonda olduğu ve yürütücü işlevlerin özelikle bilişsel esneklik alanındaki eksiklikleri ile ilişkili olabileceğini düşünmekteyiz. Çalışmanın kısıtlılıklarının da dikkate alınarak ileride yapılacak çalışmalarda daha geniş bir çalışma grubu ve daha uzun takip süreleri ile benzer çalışmaların tekrarlanması önerilmektedir. Çalışmamızın madde kullanımı olan kişilerde tedavide kalma ve uygulanabilecek farmakolojik ve bilişsel tedavi müdahalelerini planlama açısından da literatüre katkı sağlayabileceği düşünülmektedir

Heroin and methamphetamine use is known to have permanent effects on the social lives of individuals. In this study, we aimed to determine whether there are impairments in executive functions and social cognition in patients with substance (heroin-methamphetamine) use compared to healthy controls and to determine the factors associated with the duration of remission in follow-up. Our study was conducted with 35 patients diagnosed with methamphetamine use disorder (MUD) according to DSM-5, 38 patients diagnosed with heroin use disorder (HUD) and 30 healthy controls (HC) without a diagnosis of substance use disorder who were treated in the AMATEM outpatient clinic and AMATEM service of Pamukkale University (PAU) Faculty of Medicine Hospital and who agreed to participate in the study. Sociodemographic data form, Hamilton Anxiety Scale (HAMA), Hamilton Depression Scale (HAMD), Adult Attention Deficit Hyperactivity Disorder Scale (ASRS), Barratt Impulsivity Scale (BIS), and Childhood Trauma Scale (CTS) were applied to the participants. Stroop Test (ST), Wisconsin Test (WT), Go/NoGo Test and Mind Reading Through Eyes Test (MRT) for social cognition were applied as neuropsychological tests to evaluate executive functions. Early remission status of the patients was evaluated three months after the tests and scales were performed. Sociodemographic data, initial scales and tests were evaluated in the remission and non-remission groups. When the groups were evaluated according to gender, 89.5% in EG, 82.9% in MF, and 86.7% in C were male (p>0.05). Statistically significant differences between the groups were found in marital status, region of residence, employment status, smoking status, and education status of the participants enrolled in the study (p=0.043; p=0.004; p<0.0001; p<0.0001; p<0.0001; p<0.0001; p<0.0001). On the Hamilton Anxiety and Depression Rating Scale, ECB and MDD scores were significantly higher than K (p<0.050). Total scores on the scales used in our study, namely the CTS, BDI, xiv and ASRS, were significantly higher in the ECU and MDR groups than in the K group (p<0.0001; p<0.050; p<0.050, respectively). No significant relationship was found between VST and the groups. In Wisconsin card matching and Go/No Go test, ECK and MDT scores were significantly higher than K (p<0.050). In the Social Cognition Test, GZOT, ECK and MDR scores were significantly higher than K (p<0.050). There was no significant difference between the groups in terms of early remission status according to the scales. The ability to remain in remission for three months differed significantly between the MDR group and the ECT group, and the early remission rates were lower in the MDR group (p=0.005). The VST test partC/D (high interference sensitivity) was significantly higher in substance users who were not in early remission compared to those who were (p=0,040). As a result, we found that people with heroin and methamphetamine use disorders showed lower performance in social cognition and executive functions compared to healthy individuals. We think that the type of substance used is effective in early remission, methamphetamine users are less in early remission, and executive functions may be related to deficits in cognitive flexibility. Considering the limitations of the study, it is recommended that similar studies be repeated in future studies with a larger study group and longer follow-up periods. It is thought that our study may contribute to the literature in terms of planning pharmacological and cognitive treatment interventions that can be applied and staying in treatment in people with substance abuse.