Knowledge and Awareness Level of Painkiller Use Among Individuals Over 50

Abstract

Toplumda sık kullanılan bir ilaç türü olan ağrı kesiciler, reçetesiz satılabilmeleri ve çeşitli yan etkilere sahip olmaları sebebiyle, bilinçsiz kullanımı riskli olabilecek ilaçlardır. Yaşlanmakta olan ve yaşlı nüfus, kronik hastalıklara sahip olmaları ve aynı anda birçok ilaç kullanmaları nedeniyle bu yan etkilere ve risklere daha açıktır. Bu çalışmada, Denizli il merkezindeki aile sağlığı merkezlerine başvuran 50 yaş üstü bireylerin ağrı kesici kullanımı hakkındaki bilgi ve farkındalık düzeylerini ölçmek amaçlanmıştır. Tanımlayıcı tipte olan bu araştırmanın evrenini Denizli il merkezinde yer alan aile sağlığı merkezlerine başvuran 50 yaş üstü bireyler oluşturmaktadır. Evreni temsil edecek örneklem büyüklüğü 270 kişi olarak hesaplanmıştır. Veri toplama aracı olarak 39 soruluk anket formu kullanılmıştır. Çalışmamıza, aile sağlığı merkezlerine kayıtlı toplam 270 kişi katılmış olup, katılımcıların %54,8'i (n=148) kadın, %45,2'si (n=122) erkektir. Bireylerin yaş ortalaması ise 59,97 ± 6,66 yıl bulunmuştur. Çalışmamızda ağrı kesici kullanma sıklığı %27,4 ile en yüksek oranda ayda birkaç kez bulunmuştur. En çok tercih edilen ağrı kesici ilaç %64,4 ile parasetamol türevleri olurken, en çok ağrı kesici kullanma sebebi %44,8 ile baş boyun ağrıları olmuştur. Çalışmamızda prospektüs okuma ve son kullanma tarihine bakma oranları oldukça yüksek bulunmuştur. Ağrı kesici kullanma kararını doktordan reçete ile veren katılımcıların oranı %64,4 iken, diğer katılımcılar bu kararı yakınların tavsiyesi, kendi kendine, eczane önerisi veya medya-internet aracılığı ile verdiğini belirtmiştir. Ağrı olduğunda ilk ne yaparsınız sorusuna araştırmaya katılanların çoğunluğu 'evdeki ilaçlardan kullanırım' cevabını vermiştir. Kullanılmayan ağrı kesicileri evde buzdolabında saklayanlar da aynı şekilde çoğunluğu oluşturmuştur. Katılımcıların yarıdan fazlası yan etkilerin varlığından haberdar olduğunu belirtmiştir ve en sık bilinen yan etkiler mide hasarı ve böbrek hasarı olmuştur. Katılımcılarımızın eğitim düzeyi ile yakınına ilaç tavsiye etme oranı arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur. Gelir durumuna bakıldığında ise geliri giderinden az grupta son kullanma tarihine bakma oranı daha az bulunmuştur ve bu fark anlamlıdır. Çalışmamızda kronik hastalığı olan bireylerde yan etki olabileceğini bilme oranı, prospektüs okuma ve son kullanma tarihine bakma oranı kronik hastalığı olmayan bireylere göre daha yüksek bulunmuştur. Yan etki hakkında bilgi aldığını söyleyen kişilerin oranı %46,7'dir ve bu kişilerin büyük çoğunluğu bilgiyi doktordan aldığını belirtmiştir. Yan etki hakkında bilgi aldığını söyleyenlerin, ağrı kesicilerin mide kanaması, ülser, böbrek hasarı ve diğer ilaçlarla etkileşime sebep olabileceğini bilme oranı anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Aile hekimleri, ağrı kesiciler hakkında yeterli bilgiye sahip olmalı, uygun ağrı yönetimini sağlamalı ve bu konuda hastalarını sık sık bilgilendirmelidir. Eğitim, ağrı kesici dahil birçok ilacın akılcı kullanılması için gereklidir. Hastalar için eğitim programları düzenlenmelidir. Aile hekimlerinin yanı sıra diğer basamak hekimleri, eczacılar ve medya-internet de gerekli bilgilendirmeleri yapmalı, reçetesiz ağrı kesici kullanımının önüne geçmeli ve gelecekte oluşabilecek riskler önlenmelidir. Anahtar Kelimeler: analjezik, akılcı, yaşlı, bilgi düzeyi

Painkillers, a commonly used type of medication in society, can pose risks if used unconsciously due to their availability over-the-counter and various side effects. The aging and elderly population is more susceptible to these side effects and risks because of their chronic illnesses and concurrent use of multiple medications. This study aims to assess the knowledge and awareness levels regarding painkiller use among individuals over 50 years old who visited family health centers in the city center of Denizli. This descriptive study's population consists of individuals over 50 years old visiting family health centers in the Denizli city center. The sample size representing the population was calculated as 270 people. A 39-question survey form was used as the data collection tool. In our study, a total of 270 individuals registered with family health centers participated, of whom 54.8% (n=148) were female and 45.2% (n=122) were male. The average age of the individuals was found to be 59.97 ± 6.66 years. The frequency of painkiller use in our study was found to be highest at a few times per month, at a rate of 27.4%. The most preferred painkiller was paracetamol derivatives at 64.4%, and the most common reason for using painkillers was head and neck pain at 44.8%. The rates of reading the medication insert and checking the expiration date were found to be quite high in our study. While 64.4% of the participants made the decision to use painkillers by a doctor's prescription, the remaining participants stated they made this decision based on the advice of relatives, self-judgment, pharmacy recommendations, or media-internet sources. When asked what they do first when they experience pain, the majority of the participants responded, 'I use medications available at home.' Similarly, those who stored unused painkillers in the refrigerator at home were in the majority. More than half of the participants stated they were aware of the side effects, with the most commonly known side effects being stomach and kidney damage. A significant relationship was found between the participants' education level and the rate of recommending medication to others. In terms of income, the group with an income lower than their expenses had a significantly lower rate of checking the expiration date. In our study, individuals with chronic illnesses were more likely to know about the possibility of side effects, read the medication insert, and check the expiration date compared to those without chronic illnesses. The rate of those who stated they received information about side effects was 46.7%, with the majority stating they received this information from a doctor. Those who received information about side effects were significantly more aware that painkillers could cause stomach bleeding, ulcers, kidney damage, and interact with other medications. Family physicians should have adequate knowledge about painkillers, provide appropriate pain management, and frequently inform their patients about this issue. Education is essential for the rational use of many drugs, including painkillers. Educational programs should be organized for patients. In addition to family physicians, other healthcare providers, pharmacists, and media-internet channels should provide the necessary information, prevent the use of over-the-counter painkillers, and work to mitigate potential future risks. Keywords: analgesic, rational, elderly, knowledge level