Denizli’de karstlaşma ve karst jeomorfolojisi

Abstract

Bu çalışma, Batı Anadolu horst graben sistemi ile Toros Kuşağı'nın batı ucunun kesişiminde yer alan Denizli ilinin karst jeomorfolojisini kapsamlı şekilde incelemeyi amaçlam aktadır. Bölgenin sahip olduğu zengin karstik potansiyele rağmen, literatürde genel karst sistemine yönelik bütüncül çalışmaların eksikliği dikkat çekmektedir. Bu tezde mevcut çalışmalar yeni araştırmalar ve gözlemlerle desteklenerek makro ve mikro ölçekli karstik şekillerin dağılımı, morfometrik özellikleri ve jeotermal süreçlerle ilişkileri ortaya konulmuştur. Çalışmada, MTA ve HGM verileri kullanılarak haritalar oluşturulmuş dolin, çökme dolini, doğal köprü ve mağara gibi alanlarda ise insansız hava arac ıyla elde edilen görüntüler üzerinden fotogrametri yö ntemi uygulanmıştır . Arazi çalışmalarında on adet mağaranın ölçümleri yapılarak BCRA 3C standardında haritaları üretilmiştir. Elde edilen veriler ışığında Denizli de etkili olan karstlaşma süreçleri değe rlendirilmiştir. Araştırma kapsamında Denizli ili sınırlarında 844 çözünme dolini, 3 çökme dolini, 16 mağara ve 2 düden incelenmiştir. Çalışmanın bulguları, polyelerin, dolinlerin ve mağaraların ağırlıklı olarak Mezozoik yaşlı kireçtaşlarında geliştiğini; jeotermal kaynaklara bağlı traverten, düden ve tufa mağaralarının ise daha genç Kuvaterner yaşlı Çürüksu Graben kenarlarında yoğunlaştığını göstermiştir. Bu tez, Denizli'nin karst jeomorfolojisine ilişkin bütüncül bir çerçeve sunarak bölgedeki karstik sist emlerin jeotermal süreçlerle etkileşimini belgelemekte ve literatüre yeni mağara ve dolin oluşumları kazandırmaktadır.

This study aims to comprehensively examine the karst geomorphology of Denizli Province, located at the intersection of the Western Anatolian horst gr aben system and the western edge of the Taurus Belt. Despite the region s rich karstic potential, the literature lacks integrative studies that address the general karst system in a holistic manner. In this study, existing research is supported by new obse rvations and field investigations to reveal the spatial distribution, morphometric characteristics, and geothermal associations of karstic landforms at both macro and micro scales. Using data from the General Directorate of Mineral Research and Exploration (MTA) and the General Command of Mapping (HGM), thematic maps were produced; in areas such as dolines, collapse dolines, natural bridges, and caves, the photogrammetry method was applied based on images acquired via unmanned aerial vehicles (UAVs). During fieldwork, ten caves were measured and mapped in accordance with the BCRA 3C standard. The karstification processes active in Denizli were evaluated in light of the obtained data. Within the scope of the research, 844 solution dolines, 3 collapse dolines, 16 caves, and 2 ponors within the borders of Denizli Province were examined. The findings indicate that poljes, dolines, and caves have mostly developed in Mesozoic aged limestones, while travertines, ponors, and tufa caves associated with geothermal acti vity are concentrated along the margins of the younger Quaternary aged Çürüksu Graben. By presenting a holistic framework for the karst geomorphology of Denizli, this study documents the interaction between karst systems and geothermal processes and contri butes new doline and cave formations to the scientific literature.