Pamukkale Üniversitesi çalışanlarında siberkondri düzeyi ve etkileyen etmenler

Abstract

İnternette tekrarlayan tıbbi bilgi aramanın bir sonucu olarak sağlık anksiyetesinin şiddetlenmesi “siberkondri” olarak isimlendirilmektedir. Siberkondri, sağlık hizmetlerinin fazla kullanılmasına ve ekonomik maliyetlerin artmasına yol açabilmektedir. Bu çalışma, Siberkondri Ciddiyet Ölçeği’nin (SCÖ) Türkçe formunun geçerlilik-güvenilirliğinin uygulanması, Pamukkale Üniversitesi çalışanlarında siberkondri düzeyinin ve bununla ilişkili etmenlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma, kesitsel ve metodolojik yöntem ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma örneklemini Pamukkale Üniversitesi merkez yerleşkedeki 360 çalışan oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak sosyodemografik ve sağlık hizmet kullanımı sorularını içeren anket formu, Siberkondri Ciddiyet Ölçeği ve Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği kullanılmıştır. Siberkondri Ciddiyet Ölçeğinin dil ve kapsam geçerliliği sonrası, açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizleri (DFA) yapılmıştır. Siberkondri düzeyi ile ilişkili etmenleri belirlemek için parametrik (t-testi ve varyans analizi) ve non parametrik testler (Mann-Whitney U testi ve Kruskal Wallis testi) kullanılmıştır. Çalışmaya 335 kişi (%93,0) katılmış olup; %64,5’i erkek, yaş ortalaması ise 38,2±8,5’dir. SCÖ’nün güvenilirliği için hesaplanan Cronbach alfa katsayısı 0,89 iken, alt ölçeklerde ise 0,65 ile 0,85 arasında değişmektedir. Değişmezlik güvenirliliği için yapılan test-retest analizlerinde korelasyon katsayıları ise 0,53-0,71 arasında bulunmuştur. SCÖ’nün AFA sonuçlarına göre; 5 faktörde toplanan yapının açıkladığı toplam varyans miktarı % 54,5’tir. Bununla birlikte orijinal ölçekten farklı olarak “içini rahatlatma” ve “aşırılık” faktörüyle ilgili maddelerin birbiri içine girdiği fark edilmiştir. AFA ardından yapılan DFA sonucunda ise uyum indeksleri SRMR=0,068, GFI=0,81, RMSEA=0,071, CFI=0,95, NNFI=0,95 olarak bulunmuştur. Uyum indeksleri sonuçları mükemmel veya kabul edilir düzeylerdedir. Katılımcıların SCÖ’den aldığı puan 71,1±17,6’dır. Yaş, TV’de sağlıkla ilgili yayın izleme, hekim önerisi dışında tetkik yaptırma, hekim önerisi dışında ilaç kullanma ve eczane dışında ilaç/tedavi amaçlı ürün alıp kullanmanın siberkondri puanı ile ilişkili etmenler olduğu saptanmıştır. Sonuç olarak SCÖ’nün Türkçe formunun, üni¬versite çalışanlarının siberkondri düzeyini ölçmede, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu gösterilmiştir. Pamukkale Üniversitesi çalışanlarında siberkondri düzeyi orta düzeyde olup, gençlerin ve sağlıkla ilgili TV yayını takip edenlerin siberkondri puanı yüksektir. Yine hekim önerisi dışında tetkik yaptıranların, hekim önerisi dışında ilaç kullananların ve eczane dışında ilaç/tedavi amaçlı ürün kullananların siberkondri puanları daha yüksektir.

The exacerbation of health anxiety as the result of repeated online searches for medical information has been termed cyberchondria. Cyberchondria may lead to increased use of health services and increased healthcare costs. The aim of this study was to assess the validity and reliability of Turkish form of the Cyberchondria Severity Scale (CSS) and to determine the cyberchondria levels and associated factors among Pamukkale University employees. The study was both cross-sectional and methodological by design. The study sample was 360 employees who work in the central campus of Pamukkale University. A questionnaire containing questions about sociodemographic and health service use, Cyberchondria Severity Scale and Depression Anxiety Stress Scale were used as data collection tools. After language adaptation and content validity of Cyberchondria Severity Scale, exploratory factor analysis (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) was performed. Parametric (t-test and ANOVA) and non-parametric tests (Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis test) were used to determine the factors associated with cyberchondria levels. 335 people (93.0%) participated to the study; 64.5% were male and mean age was 38.2 ± 8.5. Cronbach alpha coefficient of CSS calculated for the reliability was 0.89, while the subscales ranged from 0.65 to 0.85. The correlation coefficients calculated for invariance by test-retest analysis was found between 0.53 to 0.71. Five factors were obtained that accounted for 54.5% of the total variance from the CSS EFA results. Unlike the original scale, the items of "reassurance" and "excessiveness" subscales were mixed. Following EFA, fit indices based on CFA results were found to be SRMR: 0.068, GFI=0.81, RMSEA=0.071, CFI=0.95, NNFI=0.95. Fit indices results were all excellent or within acceptable ranges. Participants’ CSS score was 71.1±17.6. Age, watching health-related TV shows, taking tests without doctor recommendation, taking medication without doctor recommendation, using products for therapeutic purposes taken elsewhere than pharmacies were found to be associated factors with cyberchondria scores. In conclusion, the Turkish version of CSS is a valid and reliable tool for assessing the level of cyberchondria in Pamukkale University employees. Cyberchondria level of Pamukkale University employees is moderate, cyberchondria scores is high in young people and in people who watches health-related TV shows. Also cyberchondria scores is higher in people who take tests without doctor recommendation, who take medication without doctor recommendation and who use products for therapeutic purposes taken elsewhere than pharmacies.