Atatürk, milli Kültür ve medeniyet

Abstract

Bilindiği gibi, konuşulan ve yazılan dil başta olmak üzere; edebiyat, resim, heykel, mimarlık, müzik, tiyatro, opera, bale, hat, çini, tezhip, ebru, minyatür... gjbi bütün güzel sanatlar ile gündelik hayatın bir parçası olan halı, kilim, yemek, kap-kacak ve her türlü aletler, kullanılan el yapımı eşyalar, bütün folklorik değerler, yas, eğlence törenleri, düğünler, ziyaretler, ziyafetler, mahallî oyunlar, şenlikler... v.s. bütünüyle milli kültürü meydana getirirler ve bunlar, bir topluluğu millet yapan değerler sisteminin içinde yer alırlar. Yaşanılan reel hayata bağlı olarak ifadesini bulan bu maddi kültür unsurları, giderek o milletin varlık hâzinesi durumundaki manevi kültürün de özünü oluşturur. Ortak duyuş ve düşünüşün ifadesi demek olan millî kültür ise, işte bu manevi kültür temeline dayanır. Onun için, toplum hayatında fertleri karşılıklı olarak uyumlu hale getiren ve sonuçta onları birbirine bağlayan da, bu millî kültürdür. Uygarlık anlamını taşıyan ve bir milletin maddî ve manevî varlıklarının, fikir, sanat, şehirleşme ve modernleşme ile bilimde, teknolojide ilerleyip yükselme yolundaki çalışmalarının bütünü demek olan medeniyet ise, taşıdığı özellikler dolayısıyla uluslararası bir nitelik taşır. Çünkü medeni vasıta ve imkânlar, herkes içindir ve bunlar, kullanım alanında bütün insanlığın ortak malıdır. Milli kültür ile medeniyet kavramlarının her ikisi de bir bütün halinde, millederin ilerleyip yükselmesi ve medeni dünyadaki yerini alması konusunda son derece önemli iki temel unsur olarak karşımıza çıkarlar. Bu gerçeğin derin idraki içinde olan büyük Atatürk de; son derece seçkin evlet adamı kimliği ile milletimizin o günleri ve geleceği için, her ikisi üzerinde çok düşünmüş ve sentezci, yani birleştirici bir yaklaşımla, bunlara ayrı bir dikkat, özen göstermiştir. İşte biz bu çalışmamızda, onun bu konular etrafındaki düşüncelerini, geleceğe yönelik plan ve programlarını; bizzat kendi el-yazısı ile kaleme aldığı notlarından, ayrıca çeşitli yer ve zamanlarda dile getirdiği sözlerinden hareketle, açıklığa kavuşturmaya gayret ettik. Bunun yanı sıra, gene Atatürk’ün büyük önem verdiği, “millî birlik” düşüncesi ile “millî tarih ” anlayışı etrafındaki görüşleri üzerinde durduk. “Atatürk'ün Araştırıcı, Sorgulayıcı Derin Tarih ve Dil Görüşü ve Mu Me-deniyeti” başlığı altında ise, kendisinin geniş vizyonu ile ufkun ötesini gören tarih ve dil anlayışı çerçevesinde; O’nun el-yazısı notlarının ve çeşitli yazılı kaynakların ışığında tespit ettiğimiz dikkate değer belgelerle, bu son derece ilgi çekici konuya açıklık kazandırmaya gayret ettik. Mesleğinin hakkını kelimenin tam anlamıyla veren dirayetli, otoriter, son derece zeki, becerikli bir asker, komutan ve ayni ölçüde azimli, kararlı bir devlet adamı oluşunun yanı sıra; en az bu nitelikleri kadar engin toleransı, hoşgörüsü ile de, milletinin gönlünde ayrıcalıklı bir yer kazanmış bulunan Atatürk’ün bu üstün niteliğini de, gene çeşidi belgelerin ışığında göstermeye çalıştık. Bu arada, Türk gençliğinin eğitiminde, yetişmesinde bilgi ve kültür kadar güzel sanatların oynadığı rolün çok iyi farkında olan Gazi’nin, bu konuya verdiği büyük değeri ve önemi ortaya koymaya da özen gösterdik. Atatürk, Büyük Nutuk’da: “Millederin karşılaştığı bütün tehlikeler, sonuçta elde ettiği başarılar, ortaklaşa genel bir mücadelenin dalgalan içinden doğmuştur. ” der ve bu gerçek çerçevesinde: “Türk çocuğu atalarını tanıdıkça, daha büyük işler yapmak için kendinde güç bulacaktır.’ hükmünü verir. İşte bu bağlamda; Birinci Dünya Savaşı’nda, Güneydoğu’da Fransızlar’a karşı savaşan, Yemen’de çöl harekâtında büyük kahramanlıklar gösteren, birliği ile esir düşünce, Mısır’a gönderilen, daha sonra Kurtuluş Savaşı’na istihbarat subayı olarak katılan, kendisine verilen ‘İstiklâl Savaşı’nın Bir Numaralı Casusu” haklı unvanı ile Batı Anadolu’da, İstanbul’da, hattâ Yunanistan ve İtalya’da son derece önemli, başarılı istihbarat (gizli haber alma) hizmetlerini gerçekleştiren; o arada, ciddi ve büyük tehlikeler atlatan, uğradığı sıkıntı, eziyet ve işkenceleri; sabır, cesaret ve akıllıca planlarla, hareketlerle atlatmasını bilen, nihayet Yunanlıları İzmir’e döken Türk Ordusu’nun içinde yer alan; Kurtuluş Savaşı sonrasında ise, döndüğü Denizli’de çeşitli sosyal derneklerde aktif görevler üstlenen, Çocuk Esirgeme Kurumu Müdürlüğü’nde çalışan, İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi üyesi olan, 1939-1943 yılları arasında da, Altıncı Dönem Denizli Milletvekili sıfatı ile TBMM’nde bulunan millî kahraman merhum Fahri Akçakoca’yı, gerçekleştirdiği üstün hizmetleri ile tanıtmayı bir görev bilerek, burada ona da yer ayırdık. Çalışmamızın, büyük Atatürk’e ve kahraman büyüklerimize layık, siz değerli okuyucularımıza da yararlı olması dileklerimle, ilgi ve desteklerinden dolayı Pamukkale Üniversitesi Rektörü Sayın, Prof. Dr. Fazıl Necdet Ardıç başta olmak üzere Yayın ve Yönetim Kurulu üyelerine, eser hakemlerine ve yayında emeği geçen herkese şükranlarımı sunarım.10 Mart 2010 -Denizli- Prof. Dr. Önder GÖÇGÜN Pamukkale Üniversitesi Atatürk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü - Eğitim Fakültesi Dekanı