Kesirlerle bölmeye yönelik mesleki gelişim sürecine katılan ortaokul matematik öğretmeni adaylarının dönüşüm bilgileri

Abstract

Öğretmenlerin sahip olduğu alan ve alan öğretimi bilgileri, öğrencilerin kavram ve işlemleri öğrenmelerinde önemli bir role sahiptir. Özellikle öğrencilerin zorluklar yaşadıkları ve anlamakta güçlük çektikleri kavramlara yönelik olası engelleri ortadan kaldırmada öğretmenlerin alan ve alan öğretimi bilgileri etkilidir. Dolayısıyla öğretmenlerin hizmet öncesi süreçte güçlü alan ve alan öğretimi bilgisini ve bu bilgilerle ilişkili becerileri kazanmaları gerekmektedir. Öğretmen eğitimi programlarının öğretmen adaylarını destekleyecek şekilde planlanması ve yürütülmesi için alan ve alan öğretimi bilgilerine yönelik çerçeveler yol gösterici bir role sahiptir. Bu tez çalışmasında öğretmen adaylarının kesirlerle bölmeye yönelik alan ve alan öğretimi bilgileri Dörtlü Bilgi Modeli’nin Dönüşüm Bilgisi bileşeni çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın amacı, kesirlerle bölme öğretimine yönelik mesleki gelişim sürecine katılan öğretmen adaylarının alan ve alan öğretimi bilgilerindeki değişimi Dönüşüm Bilgisine dayalı olarak tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda çalışma nitel araştırma yöntemlerinden iç içe geçmiş tekli durum desenine dayalı olarak yürütülmüştür. Çalışmanın durumu, Dönüşüm Bilgisi’nin alt bileşenleri çerçevesinde öğretmen adaylarının kesirlerle bölmeye yönelik alan bilgisi ve alan öğretimi bilgilerindeki değişim olup, analiz birimi ise öğretmen adaylarının sözlü ve yazılı açıklamalarıdır. Çalışmanın katılımcıları 2019-2020 öğretim yılında öğrenim görmekte olan ölçüt örnekleme yöntemine dayalı olarak seçilen dört son sınıf matematik öğretmeni adayıdır. Öğretmen adayları ilk olarak herhangi bir müdahale olmadan kesirlerle bölmenin öğretimine yönelik bir ders planı hazırlamışlardır. Ardından kesirlerle bölmeye yönelik alan ve alan öğretimi bilgilerini geliştirmek amacıyla bölme, kesir ve kesirlerle bölme konularını içeren 11 oturumdan oluşan Mesleki Gelişim Süreci'ne katılmışlardır. Bölme ve kesir üzerine yapılan oturumların tamamlanmasının ardından ikinci ders planlarını ve mesleki gelişim sürecinin tamamlanmasından sonra da üçüncü ders planlarını hazırlamışlardır. Öğretmen adaylarının her bir ders planı üzerine bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Daha sonra, her öğretmen adayının kesirlerle bölmeye yönelik dörder ders saati öğretim süreci gözlemlenmiş ve öğretim süreçlerini daha iyi anlamak amacıyla bireysel görüşmeler yapılmıştır. Çalışmanın verilerini dört öğretmen adayının yazılı dokümanları, gerçekleştirilen yarı-yapılandırılmış görüşmeler ve gözlemler oluşturmuştur. Öğretmen adaylarının ders planları, tüm görüşmelere ve öğretim süreçlerine ait video kayıtlarının transkriptleri, Dönüşüm Bilgisi’nin alt bileşenleri (örneklerin seçimi, öğretmenin gösterimleri, temsillerin seçimi ve öğretim materyallerinin kullanımı) ile ilişkili tematik kodlamalar kullanılarak içerik analizi ile analiz edilmiş ve öğretmen adaylarının bilgilerindeki değişimler ortaya çıkarılmıştır. Yapılan analizlere dayalı olarak, öğretmen adaylarının ders planları ve öğretim süreçlerinde, kesirlerle bölmeye yönelik gerçekleştirilen Mesleki Gelişim Süreci’nin yansımaları görülmüştür. Öğretmen adaylarının örneklerin seçimi ve temsillerin seçimi alt bileşenleri kapsamındaki değişimleri diğer alt bileşenlere göre daha fazla olmuştur. Bu durumun Mesleki Gelişim Süreci’nde farklı temsiller yardımıyla örnek çözümlerine ve kesirlerle bölme gerektiren farklı örnek türlerine daha çok yer verilmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Öğretmen adayları öğretmenin gösterimleri alt bileşeni kapsamında kavram ve işlemlere ilişkin daha geniş açıklamalar yapma yönünde değişim göstermiş, öğretim materyali kullanımı alt bileşeni kapsamında ise uygun öğretim materyalleri kullanmaya başlamışlardır. Bu değişimlere dayalı olarak, ortaokul öğrencilerinin kesirlerle bölmeyi kavramsal olarak öğrenmelerini desteklemek için öğretmenlerin de benzer şekilde mesleki gelişim süreçleriyle dönüşüm bilgilerinin geliştirilmesi önerilmektedir. Bu çalışmada takip edilen uygulama süreci ve elde edilen sonuçlar alan ve alan öğretimi ile ilgili yapılacak ileriki çalışmalar için araştırmacılara ve öğretmen yetiştirme programındaki öğretmen eğitimcilerinin derslerini yürütmelerinde yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

The teachers’ content and pedagogical knowledge have an important role in students’ learning of concepts and procedures. In particular, this knowledge is effective in removing students’ possible difficulties. Teachers thus should have strong content and pedagogical content knowledge and skills in the teacher education process. The frameworks for content and pedagogical content knowledge have a guiding role in the planning and conducting of teacher education programs in a way to support pre-service teachers. In this dissertation, pre-service mathematics teachers’ content and pedagogical content knowledge about the division of fractions were examined based on the Transformation dimension of the Knowledge Quartet framework. The study aims to determine the changes in content and pedagogical content knowledge of pre-service teachers who participated in the professional development process for teaching the division of fractions based on the Transformation dimension. In the direction of the purpose, in this study, the “embedded unit of analysis”, which is one of the case study types in the qualitative research methods was used as a research design. The case of the study is the change in the pre-service teachers' content knowledge and pedagogical content knowledge on the division of fractions based on the sub-components of the transformation dimension. The unit of the analysis is the pre-service teachers’ verbal and written explanations. The participants of the study were four senior pre-service mathematics teachers who were studying in the 2019-2020 academic year and were selected based on the criterion sampling method. The pre-service teachers first prepared a lesson plan for the teaching division of fractions without any intervention. They then participated in the Professional Development Process which consisted of 11 sessions designed to improve their content and pedagogical content knowledge about the division of fractions. These sessions included the topics of division, fractions, and division of fractions. They prepared the second lesson plans after the sessions on the division and fraction were completed and, the third lesson plans at the end of the Professional Development Process. Individual interviews were conducted with pre-service teachers about each lesson plan. After these interviews, their four-hour teaching processes on the division of fractions were observed and, later, individual interviews were conducted to better understand their teaching processes. The data of the study consisted of written documents of the pre-service teachers, semi-structured interviews, and classroom observations. The pre-service teachers’ lesson plans and transcriptions of video recordings of all interviews and teaching processes were analyzed by content analysis using thematic coding related to the sub-components of transformation dimension (selection of examples, teacher's representations, selection of representations, and use of teaching materials) and changes in pre-service teachers' knowledge were determined. The analysis showed that the Professional Development Process supported the pre-service teachers’ lesson plans and teaching processes. It was seen that pre-service teachers’ approaches regarding the selection of examples and the selection of representations were changed mostly compared to the other sub-components. The reason for this result might be mostly based on the discussion made about the different representations that can be used in the solutions, and different types of examples requiring division with fractions in the Professional Development Process. The pre-service teachers also showed changes by expanding their explanations of concepts and processes related to the sub-component of “teacher's demonstration” and using appropriate teaching materials related to the sub-component “use of teaching material sub-component”. Based on these results, it can be suggested that teachers should engage in similar professional development processes in order to improve their transformation knowledge to support conceptual learning of the division of fractions. Also, the process followed in the dissertation and the results obtained from this study might be used as a guide for the researchers to conduct further studies on the content and pedagogical content knowledge and for the teacher educators to shape their courses in the teacher education programs.