AZİZ MAHMUD HÜDÂYÎ: FÂTİHA VE İHLÂS SÛRELERİ TERCÜMELERİ VE TEVHÎD MANZÛMELERİ

Abstract

Fâtiha ve İhlâs sureleri İslam inancının özü tevhîdin en yalın ifade edildiği metinlerdendir. Bu özellikleri dolayısıyla, bu sureler ve verdikleri tevhîd mesajı ile ilgili İslam'ın en erken dönemlerinden itibaren, özellikle mutasavvıflar tarafından çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Bu çalışmalar zaman içinde tevhîd konusunda müstakil bir ilim dalının doğmasını sağlamıştır. Fâtiha, İhlâs sureleri ve tevhîd konusu çok sayıda ilmi eserde ele alındığı kadar, birçok edebi metinde de işlenmişlerdir. Bu konudaki çalışmalarda çoğu kere, buradaki metinde de olduğu gibi, ilmi ve edebi yaklaşım ve ifade iç içe geçmiştir. Aziz Mahmud Hüdâyî (ö. 1628) ve Kadızâde Mehmed Efendi (ö. 1636) farklı yönleriyle 17. YY Osmanlı tarihinde önemli etkiler bırakmış iki önemli şahsiyettir. Hüdâyî mutasavvıf kimliği, Kadızâde de dînî metinleri diğer ulemadan farklı yorumuyla sadece kendi dönemlerinde değil günümüze kadar gelen bir etkiye sahip olmuşlardır. Elimizde bulunan Fâtiha ve İhlâs sureleri tercümelerinin Fâtiha suresi tercümesi bölümü, farklı İslami yaklaşımlara sahip bu iki şahsa da ithaf edilmiş bulunmaktadır. Eldeki beş nüshanın tamamında tercümenin hemen devamında Hüdâyî'nin Tevhîd Manzûmeleri, Pîr Mehmed Azmî'nin müseddes ve Cinânî'nin tesdisinin yer alması bu ihtilaflı durumu daha karmaşık hale getirmektedir. Bu çalışma Aziz Mahmud Hüdâyî ve Kadızâde Mehmed Efendi'yi kısaca tanıtmayı, Fâtiha ve İhlâs sureleri tercümeleri ile Tevhîd Manzûmeleri'nin karşılaştırmalı metnini oluşturmayı, içeriğini değerlendirmeyi ve adı geçen surelerin tercümelerinin mütercimi konusunu tartışmayı amaçlamaktadır.