Bir çeviri faciası: Celal Yıldırım’ın tarîka tercümesi

Abstract

Tercüme faaliyeti, kültürün sonraki nesillere aktarımı ve değişikliteratürlere transferi bakımından değerli bir süreçtir. Özellikle belirli birilim adamının kilit öneme sahip bir eseri söz konusu ise, tercümeişleminin sağlıklı biçimde ve standartlara uygun gerçekleştirilmesi dahaçok beklenir. Söz konusu standartların başında, orijinal metne sadıkkalmak, alana özgü terimlerin anlamlarını araştırmak, özel isimlerinyazımında yanlış yapmamak, yazarın üslubunu okuyucuya yeterinceyansıtmak ve ilgili kaynaklara dipnotta işaret etmek gibi çeşitli akademikölçüler gelmektedir.Bu makale, Osmanlı Dönemi’nin önemli müderris vemuhaddislerinden Birgivî Mehmed Efendi’nin (981/1573) Arapça olarakkaleme aldığı et-Tarîkatü’l-Muhammediyye’nin Türkçe çevirilerineodaklanmıştır. Yüzyıllarca ders kitabı olarak okutulan ve kimi fikrî vesosyal akımlara ilham kaynağı olan eserin başta Süleymaniye YazmaEserler Kütüphanesi olmak üzere Anadolu’da binlerce yazma nüshasımevcuttur. Hadis, Tasavvuf, Arap Dili, Tefsir, Fıkıh ve Kelâm gibi birdenfazla branşı yakından ilgilendiren Tarîka, Cumhuriyet dönemindeTürkçeye birden fazla kez çevrilmiştir. Ancak, ilki emekli müftü CelalYıldırım tarafından gerçekleştirilen bu çevirilerin ne ölçüde başarılıolduğu yeterince tartışılmış değildir.Çevirilerdeki hataların tenkidi “Dil Problemleri”, “MetinProblemleri” ve “İlmî Hassasiyetten Mahrumiyet Problemi” şeklinde üçana başlık altında yapılacaktır. Bu başlıklar da kendi içindedetaylandırılmıştır. Konu, Arapçası ve Türkçesi sunulan toplam 17 örnekyardımıyla değerlendirilmiş olup, eserin Konya ve Halep’te yapılmış ikiayrı tahkikli baskısı esas alınmıştır.