2005 ve 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre karşılaştırmalı değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, 2005 ve 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarını (SBDÖP) Sosyal Bilgiler dersi öğretmenlerinin görüş ve değerlendirmelerine göre karşılaştırmalı olarak incelemektir. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden temel nitel araştırma desenine uygun olarak yapılandırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Afyonkarahisar ili genelinde bulunan ortaokullarda mesleklerini icra eden ve ölçüt örnekleme tekniği ile belirlenen 30 Sosyal Bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verileri için önce konuyla ilgili yayımlanmış dokümanlar incelenmiştir. Ardından öğretmenlerin sözlü ve yazılı görüşlerine başvurulmuştur. Sözlü görüşmelerde yarı yapılandırılmış sorulardan oluşan mülakat formu, yazılı görüşmeler için ise metafor formu kullanılmıştır. Araştırma dokümanlarının analizinde betimsel analiz, görüşme verilerinin çözümlenmesinde ise içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Çalışmaya katılan öğretmenlerin 2005 ve 2017 SBDÖP’ye yönelik görüşleri “Amaçlar, Kazanımlara Ulaşılabilirlik, Kazanımlarla İçerik Uyumu, İçeriğin Kazanım Desteği, Öğrenme Alanları, Beceriler, Değerler, Atatürkçülük Konuları, Etkinlikler, İçeriğin Sadeleştirilmesi, Rehber Olma Yönü, Ders Saati Süresi, Ölçme ve Değerlendirme ve Lise Yerleştirme Sınavları” olmak üzere 14 ayrı temada değerlendirilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre 2017 SBDÖP’nın bazı öğelerinin ve içeriklerinin (kazanım, amaç, beceri, değer ve öğrenme alanları bakımından) 2005 SBDÖP’ye göre anlamlı farklılıklar gösterdiği sonucuna varılmıştır. Ayrıca 2005 ve 2017 SBDÖP’ında da ders saat sürelerinin yetersiz olduğu, 2017 programında Atatürkçülük konu ve kazanımlarının, liselere yerleştirme sınavları v bakımından etkisiz ve yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. 2005 SBDÖP’nın öğretmene daha detaylı bilgi sunduğu için rehber olma açısından daha etkin olduğu, 2017 SBDÖP’nın ise kısa ve öz bilgi içermesinden dolayı öğretmeni özgür kıldığı, mesleki bilgi ve becerilerini daha çok ön plana çıkaran bir yapısı olduğu sonucuna varılmıştır. Diğer taraftan,öğretmenlerin 2017 yılı programında etkinlik örneklerinin çıkartılmasını, işlev ve derse ayrılan süre açısından olumlu görmelerine karşın; kendilerine kılavuzluk yapma açısından olumsuz bulmuşlardır. Katılımcılar metaforlar kullanarak 2005 SBDÖP’yi içeriğinin dolu olmasından dolayı yeryüzü katmanlarına, bilgili bir rehbere, karışık bir menüye, hayata hazırlayan bir ustaya, bir cihazın kullanma kılavuzuna, gecekondu mahallesine ve güdümlü bir füzeye benzetmişlerdir. 2017 SBDÖP’yi ise içeriğinin yetrersiz olmasından dolayı kılavuzu olmayan bir kaptan, tur rehberi olmadan plnalanmış bir gezi, kapsamı düşük bir rehbere ve labirente benzetmişlerdir. Elde edilen bulgulardan hareketle, Sosyal Bilgiler dersine ayrılan sürenin iyileştirilmesi, 2017 SBDÖP’ında Atatürkçülük konu ve kazanımların yeniden gözden geçirilip artırılmasına yönelik birtakım öneriler sunulmuştur.

This research aims to reveal the comparative evaluation of 2005 and 2017 Social Studies Curriculum (SSLC) according to the views of Social Studies teachers. The study was structured based on the basic qualitative research design, one of the qualitative research methods. The research study group consists of 30 Social Studies teachers, who are determined by criterion sampling technique, practice their profession in middle schools in Afyonkarahisar province in the 2020-2021 academic year. The research data were collected firstly from published documents related to the subject, secondly from the Teacher Interview Form developed by the researcher as semi-structured, face-to-face interviews, and the Metaphor Form which was used in the written interviews with the teachers. The Descriptive analysis was used to analyze the research documents, and the content analysis technique was used to analyze the interview data. The views of the teachers participating in the study on the 2005 and 2017 SSLC “Aims, Compatibility of Content with Acquisitions, Support for Learning Outcomes, Learning Areas, Skills, Values, Kemalism Issues, Activities, Simplification of Content, Guiding (Guiding), Course Hours, Assessment and Evaluation and High School Placement Exams” were evaluated in 14 different themes. According to the findings of the study, it was concluded that some elements and contents (in terms of acquisition, purpose, skill, value and learning areas) of the 2017 SSLC showed significant differences compared to the 2005 SSLC. In addition, the course hours of both 2005 and 2017 SSLC were insufficient, the subjects and achievements of Kemalism in the 2017 curriculum were ineffective and insufficient for the high school placement exams; It has been determined that the 2005 program was more effective in terms of being a teacher's guide than the other one. However, it has been concluded that the 2017 SSLC has a structure that liberates the teacher and emphasizes the professional knowledge and skills of the teacher more. Using metaphors for 2005 SSLC, the participants produced the concepts of the layers of the earth, a knowledgeable guide, a mixed menu, a master who prepares it for life, a device's user manual, a slum, and a guided missile because of its full content. On the other hand, for 2017 SSLC they produced the concepts of a pilot without a guide, a trip planned without a tour guide, a guide with a low scope, and a labyrinth due to its insufficient content. Some suggestions were made to improve the Social Studies course hours, to review and increase the subjects and achievements of Kemalism in the 2017 SSLC, and to improve the professional knowledge and skills of Social Studies teachers.