Ortaokul matematik ders kitaplarında matematik tarihinin yıllar içindeki durumu

Abstract

Bu araştırmanın amacı ortaokul matematik ders kitaplarındaki matematik tarihi ögelerinin sayısını, ele alınış biçimlerini, konumlarını, bilişsel alanlarını ve öğrenme alanlarına dağılımını incelemek ve sınıf düzeyleri, basım yıllarına göre farklılıklarını araştırmaktır. Nitel araştırma deseni benimsenen çalışmada doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynaklarını Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı kütüphanesindeki 6-8. sınıf matematik ders kitaplarının incelenmesinin ardından seçilen 2009, 2014 ve 2019 basım yıllarına sahip 9 ders kitabı ve ögelerin bu yıllara ait matematik öğretim programı ile ilişkisinin belirlenebilmesi amacı ile 2009, 2013 ve 2018 öğretim programları oluşturmuştur. Tarihi ögeler, Tzanakis ve Arcavi’den uyarlanan ‘Matematik Tarihi Ögelerinin Ders Kitaplarında Ele Alınış Biçimleri’, ‘Matematik Tarihi Ögelerinin Konumu’, Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması 2015 matematik çerçevesinde belirlenen ‘bilişsel alanlar’, 2013, 2018 ortaokul matematik öğretim programlarındaki ‘öğrenme alanları’ sınıflandırmaları kullanılarak analiz edilmiştir. 6-8. sınıf ders kitaplarında yıllar içinde bazı sınıf düzeylerinde olasılık öğrenme ve uygulama bilişsel alanlarında tarihi ögeye rastlanmaması, konu anlatımında sınırlı sayıda ögenin bulunması gibi önemli bulgulara ulaşılmıştır. Yıllar içinde kitaplarda tarihi öge sayısında artış görülse de çoğunlukla tarihsel ufak parçalar; nadiren matematiğin süreç içindeki değişimi, problem ve etkinlik biçiminde ele alındığı belirlenmiştir. Ayrıca tarihi ögelerin kitaplarda ele alınışı ile ilgili bilişsel alan arasındaki ilişki gibi önemli noktaların gözetilmediği söylenebilir.

This study aimed to identify the number of mathematics history elements and examine how they are handled in middle school mathematics textbooks, their positions, their distribution in mathematics learning areas and cognitive domains, and to investigate their differences according to grade levels and publication years. Qualitative research design, more particularly document analysis was used. Data were collected in the fall semester of 2020-2021 academic year by examining data sources in the library of Head Council of Education and Morality. The data of the study was 9 6th-8th grade mathematics textbooks and math curriculums in 2009, 2013 and 2018. The data were analyzed by the modified version of the classfication by Tzanakis and Arcavi. The Position of the Elements of the History of Mathematics, the 'cognitive domains' determined in the 2015 mathematics framework of Trends in International Mathematics and Science Study and the 'Learning areas of Math' in the 2013, 2018 mathematics curriculum' were also used to analyze the data. Some notable findings such as the absence of a historical element in the cognitive domain of applying, the probability learning area at some grade levels in the textbooks, and the limited number of elements in the lecture time have been reached. Although there has been an increase in the number of historical items in the books over the years, it has been observed that they are handled in the form of mostly historical snippets, rarely the change of mathematics in the process; problems and activities. Based on findings, it can be also state that important points such as the relationship between how the elements of history of mathematics are handled in the textbooks and the related cognitive domain are not taken into account.