Kızılyer (Denizli) jips ve dolomitlerinin jeomekanik özelliklerinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada Denizli’nin 20 km doğusunda bulunan Kızılyer bölgesi civarındaki jipslerin ve dolomitlerin fiziksel ve mekanik özellikleri incelenmiştir. Bunun için jips ve dolomit örneklerinden hazırlanan ince kesitler incelenmiş olup, jipslerin ve dolomitlerin dokuları ve kristal yapılarının nasıl olduğu belirlenmiştir. Jipslerin dolomitlerle ardalanmalı olarak bulunması jipslerin ve dolomitlerin birlikte çalışılmasını gerektirmiştir. Bu nedenle alınan örnekler jipsli seviyelerden dolomitli seviyelere doğru yapılmıştır. Alınan örnekler üzerine uygulanan kaya mekaniği deneyleri sonucunda jipslerin ve dolomitlerin fiziksel ve mekanik özellikleri belirlenmiştir. Jipslerin jeomekanik özelliklerinin içerdiği dolomit oranına göre nasıl bir değişim gösterdiği araştırılmıştır. Ayrıca kayaçların fiziksel ve mekanik özelliklerine ait sayısal veriler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler birbiriyle karşılaştırılarak bağıntılar oluşturulmuştur. Bu bağıntıların doğruluk payı son derece yüksek olup, sonraki zamanlarda yapılacak çalışmalar için bir veri tabanı olacaktır. Özellikle zayıf dayanımlı bir kayaç olan jipslerde bazı deneylerin yapılması zor ve zaman alıcıdır. Bu yüzden, oluşturulan bağıntılar basit bir şekilde yapılabilen deneylerin verilerinden yapımı zor olan deneylerin sayısal sonuçlarının tahmin edilmesini sağlayacaktır. Endüstride önemli bir yeri olan jipslerde böyle bir çalışmanın yapılmasının bilimsel çalışmalarda ve ekonomide önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. In this study, physical and mechanical properties of gypsum and dolomites from Kızılyer region which is located in 20 km east of Denizli were investigated. For this aim firstly thin sections were prepared from gypsum and dolomite samples then textural properties and crystal structures were determined. In field, gypsum and dolomites are situated as intercalated levels, for this reason they were studied together and samples were prepared from gypsum to dolomite levels. All samples were tested and physical and mechanical properties of gypsum and dolomite samples were determined. From test results, variations of geomechanical properties with dolomite amount of gypsum were investigated. All test data were statistically evaluated. Regression analyses were performed for obtained test data and significant correlations were proposed. These correlations will be useful for future studies. Gypsums are commonly considered as weak rock and sample preparation and testing are difficult and also time consuming. With this study, it is possible to estimate the test results which are determined in difficult and time consuming way, from simple tests. It is also thought that, this study about gypsums will be able to contribute to related scientific literature and also economical development.