Periferal ve Non-periferal Konumlarda Kalkojen Donörü Taşıyan Yeni Ftalosiyaninlerin Sentezi, Fotodinamik Terapi ve Yakın-IR Uygulamalarında Kullanılabilirliklerinin İncelenmesi

Abstract

Çinko ftalosiyaninler kanser tedavisi için kullanım alanı bulan bileşiklerdir. Fotodinamik terapi (PDT) olarak bilinen bu tedavi, fotoalgılayıcı (fotosensitizer) nitelikte ışığa duyarlı bileşiklerin uzun dalga boyunda absorpsiyon yaparak moleküler oksijeni fotokimyasal olarak etkilemesine dayanan bir yöntemdir. PDT?nin kanser tedavisinde gelecek vadeden bir yöntem olduğu bilinmektedir. PDT fotoalgılayıcılar olarak ftalosiyanin bileşiklerine yönenilmiştir. Uzun dalga boylarında şiddetli ışık absorpsiyonu yaparak yüksek singlet oksijen verimi gösteren ve kanserli hücreler için seçicilik taşıyabilen ftalosiyaninler bu nitelikleri ile PDT uygulamalarında umut vadetmektedir. Foto algılayıcılarda absorpsiyonunu kırmızıya kaymış, suda çözünebilir, agregasyon yatkınlıklarını ciddi olarak engellemiş türlerin PDT uygulamalarında önemli olması beklenir. Yakın-IR bölgede absorpsiyon yapan ftalosiyaninlerin, veri depolama, DRAW veya WORM da diske kaydetmede kullanımları önemlidir. Ftalosiyaninler polimorfizm nitelik gösterir ve özellikle kristal formları yakın-IR bölgede foto iletken olarak davranır. Bu projede, öncelikle fotosensitizer olarak farklı konum ve özellikte kalkojen donörlü substitüentler bulunduran çinko ftalosiyaninler sentezlenmiş, karakterizasyonları yapılmıştır. Seçilen sübstitüentlerin suda çözünürlüğü artıracak gruplar taşımasına dikkat edilmiştir. Yeni foto-uyarıcı çinko(II) ftalosiyaninlerin floresans yöntemi ile akciger kanser hücrelerinin fotodinamik terapi yoluyla tedavileri hedeflenmiştir. Proje kapsamında hedeflenen ftalosiyaninlerin sentezleri ve yapı aydınlatma çalışmaları tamamlandıktan sonra sentezlenen yeni bileşiklerin Hiçbir çözücüde çözünmeyen ya da belirgin bir çözünürlüğü olmayan çinko ftalosiyaninler dışındakilerin PDT aktivitelerinin belirlenmesi için fotofiziksel ve fotokimyasal incelemeleri yapılmıştır. Bu ölçümler sonucu in vitro ortamlarda tümörlü hücrelere karşı aktiviteleri belirlenmiş ve en uygun PDT ajanları tespit edilmiştir.